Snel naar

Canadese en Spaanse hitte in perspectief en zowaar een (vrij mooie) zomerverwachting!

Breaking news toch: extreme hitte komend weekend in het zuiden van Spanje en Portugal. Al aangestipt door Ronaldo in de reacties en ook elders (breed) uitgemeten maar of het (zoals elders al druk speculatief) tot records gaat komen blijft afwachten. De onzekerheid in de verwachting van de exacte maxima is naar mijn idee bovendien groter dan bij ons in de lage landen. Desondanks zullen ook hier de modelberekeningen er -al lang van tevoren- opmerkelijk goed op zitten. Bijzonder warm wordt het wel in ieder geval dus! En wellicht als alles “goed” valt (maximale instraling, grootste atmosferische warmte op de juiste plekken op het juiste moment van de dag, enz.) richting recordwaarden.

Hoe zal het in zijn werk gaan? Actueel is er nog weinig spectaculairs aan de hand. Het Azoren-hogedrukgebied is dusdanig gepositioneerd dat met name de noordwestelijke helft van het Iberisch schiereiland te maken heeft met een west tot zelfs noordwestelijke (=maritiem-polaire) bovenstroming. Resulterend in veelal normale tot iets onder normale temperaturen van 25 tot 30 graden.Die 25 graden ook voor een groot deel van de Costa’s; uiterst gematigd dus. Direct aan de noord- en (een deel van) de westkust zal de 20 graden niet eens gehaald worden. In de zuidwestelijke laagvlaktes bij weinig of geen stroming én veel zonneschijn voor die regio vrij normale temperaturen van zo’n 37 graden.

Morgen trekt het Azoren-hoog wat naar het noorden en komt met name het zuiden vrij plotseling sterk onder invloed van het Afrikaanse hogedrukgebied. Met een zuid- tot zuidwestelijke wind heel veel warmte vanuit Marokko en Algerije. Op het 850 hPa-vlak (zo’n 1500 meter hoogte in de vrije atmosfeer) temperaturen tot 33 graden!

Het zal op uitgebreide schaal resulteren in temperaturen op neushoogte van 44 tot 47 graden, wie weet lokaal een graadje hoger. Daarmee lijken records binnen bereik maar wat zijn die exact? Voor Spanje en Portugal liggen die als ik het goed heb op 47.3 respectievelijk 47.4 graden, beiden gevestigd deze eeuw. Over het Europees record enige twijfel wat mij betreft. In de reacties werd gerept over 48.5 graden op Sicilië. Iets wat me ook bijstaat maar ik nu niet geverifieerd terug kan vinden. Eerder lijkt het het me 48.0 (Athene, 1977). Heb je misschien een linkje Asten?

bron: twitter – ScottDuncanwx

Klimaatsverandering of niet de oorzaak? Ja en nee. Of beter gezegd: toch zeer waarschijnlijk minimaal voor een deel. Niets meer en niets minder, alle gebezigde retoriek en soms zelfs feitelijke onjuistheden ten spijt. Voor de Spaanse hitte is een analyse nog te vroeg (alleen al omdat we het nog maar moeten afwachten!) maar graag neem ik het westen van de U.S. en Canada nog even onder de loep. Voor wat betreft die onjuistheden: De NOS maakt het best wel bont met de kop “Wetenschappers: extreme hitte VS en Canada vrijwel zeker door klimaatverandering”. Ik vermoed dat het niet eens onwil is van de redactrice klimaat en energie, eerder onkunde. In het artikel dat ze onder de kop schrijft (een vertaling van dit onderliggende onderzoek) wordt het enigszins genuanceerder. Er wordt feitelijk totaal iets anders geconcludeerd dan wat de titel suggereert! Ten eerste (wel degelijk) dat de bereikte temperaturen in het pre-industriële klimaat zeer waarschijnlijk of zo goed als onmogelijk geweest zijn. Dat is op zich overigens een logische. Vast staat dat de opwarming (sinds pre-industrieel) actueel 1.2 graden bedraagt en in de betreffende regio ongeveer het dubbele. Dus: ruwweg zo’n 2 graden van de records wordt bijgedragen door de opwarming. Maar ten tweede: dat verklaart echter geenszins de verbreking van de records met nota bene 5 graden! En dus wordt ook niet gesteld dat de (extreme) hitte (enkel) door de klimaatsverandering veroorzaakt werd. En maakt dus deel uit van het onderzoek. En de conclusie. Die luidt: de waargenomen extreme temperaturen zijn óf toeval óf (wel) het gevolg van het passeren van een drempel waarbij de extremen plotsklaps nog veel extremer worden. Te denken valt daarbij dan bijvoorbeeld aan (structureel) toegenomen droogte (daardoor minder verlies van warmte ten gevolge van condensatie) en/of gewijzigde luchtdrukpatronen. Overigens speelt de actuele droogte (vooralsnog als niet meer dan toeval te beschouwen) wel degelijk een rol. Voor die laatste twee zijn echter (nog?) geen wetenschappelijke / gemodelleerde aanwijzingen / onderbouwingen bevestigt ook het KNMI in hun artikel over hetzelfde onderzoek. Voor wat betreft het toeval: die factor is zeer waarschijnlijk ook voor een groot deel aanwezig. De theorie is op zich vrij makkelijk voorstelbaar: de kans dat iets precies allemaal goed (of slecht zo je wil) valt is altijd aanwezig maar klein. Of eigenlijk zelfs bijna nul, “bijna” helemaal goed is een betere benadering. Daar kan in die zin -ondanks de zeldzaamheid van optreden en dus de moeilijkheid van het kwantificeren- aan gerekend worden en dat is uiteraard ook gedaan: de kans op het optreden van wat nu heeft plaatsgevonden wordt -in het huidige (opgewarmde!) klimaat- op één keer per duizend jaar geschat. In hoeverre dat toeval een rol speelde maakt deel uit van verder onderzoek. Tot slot hiervan: de stelling van het KNMI “Maar het werd bijna vijf graden heter. Hoe dit kan, weten we dus eigenlijk echt nog niet. En dat maakt ons erg bezorgd.” is in mijn ogen juist gezien de onzekerheid wel wat retorisch en overdreven. We weten het niet en dat maakt ons bezorgd? We weten het niet is toch juist één van de grote uitdagingen en drijfveren van de wetenschap. Benieuwd naar de toekomstige onderzoeken en weersomstandigheden wat mij betreft!

Terug naar de Europese situatie. Niet uitzonderlijk maar toch opmerkelijk is dat niet eens zo heel veel verder weg een geheel ander weertype in stand blijft: lagedrukgebieden op hoogte die ontstaan in het zeegebied tussen Groenland en het Verenigd Koninkrijk en boven laatstgenoemde vervolgens een beetje rond blijven tollen. Met de kou die wordt meegezogen en aan de westzijde daarvan uitstroomt moet de uiterste noordkust van datzelfde Spanje en de (noord)westkust van Portugal het doen met krap 20 graden (op 1500 meter hoogte maar net 10 graden)! In delen van Ierland en het zuidwesten van Engeland zelfs maar een graad of 15 met vooral daar flink wat regen.

Ook in de lage landen nattigheid. Op passage van een eerder hoogtelaag morgenmiddag- en avond vooral in België en waarschijnlijk het uiterste zuiden van Nederland kans op vrij stevige buien. Met een vrij lage treksnelheid lokaal veel water mogelijk, maar heel extreem lijken ze niet uit te pakken; er zit niet zo gek veel energie in de atmosfeer.

Maandag tijdelijk wat warmer; wellicht wordt de 25 graden weer eens aangetikt. In De Bilt lukte dat sinds 19 juni overigens maar één keer. In de avond mogelijk weer eens wat zwaardere buien!

Hoe verder? Nou, uiterst gematigd tot tegen volgend weekend wat mij betreft. Er mag wel wat bij toch? Ook op dinsdag tot en met donderdag is er nog een aanzienlijke kans op (soms zware) buien, daarna lijkt het wel wat op te knappen. Vanaf volgend weekend wordt de verwachting onzeker maar er zijn zeker in het ECMWF model serieuze aanwijzingen dat het dan echt gaat zomeren. Zowel de hoofdrun als een aanzienlijk deel van het ensemble laat iets dergelijks zien.

Het idee daarbij is dat het Azoren-hogedrukgebied zich sterk noordoostelijk kan gaan uitbreiden. Aan de grond met een aparte kern boven Scandinavië, op hoogte verbinding zoekend en leggend met het hogedrukgebied boven Oost-Europa. Daarmee de weg afsnijdend voor de nu dus tussendoor piepende hoogtelaagjes én een op gang komende (noord)oostelijke stroming. Droog en warm in deze tijd van het jaar! Het GFS-model wilde er in de 0h-run weinig van weten maar gaat in de 6u- run leuk mee. Afwachten; details kunnen veel verschil maken.

Tot slot zowaar een seizoensverwachting van mijn hand! Althans, ik citeer. Doorgaans heb ik daar nog altijd heel weinig mee maar het KNMI publiceerde afgelopen dinsdag een onderzoek dat -mijns inziens- hout snijdt en wel een kleine doorbraak is. De stelling van Edward Lorenz (ja die van die vlinder; de grondlegger van de chaos-theorie) dat een eenmaal aan het begin vaan de zomer ingezet luchtdrukpatroon niet tot nauwelijks meer grootschalig verandert gedurende de zomer is opnieuw onderzocht. En wat blijkt? Deze zogenaamde intransitiviteit blijkt inderdaad te bestaan! Het KNMI stelt:

Wanneer aan het begin van de zomer zo’n stroming aanwezig is, blijft de atmosfeer, statistisch gezien, daar relatief lang in hangen en keert er relatief vaak naar terug. Deze nieuwe berekeningen lijken de hypothese van Lorenz dus te ondersteunen: intransitiviteit is een fundamentele eigenschap van de atmosferische stroming en een belangrijke oorzaak van de grote verschillen tussen individuele zomers.

Nou daar zijn we lekker mee was mijn eerste reactie want zo bijzonder geweldig is het zeker de laatste weken allemaal niet toch? Maar we kijken natuurlijk grootschaliger dan wat buien en gematigde temperaturen op lokale schaal. Het KNMI stelt terecht dat de huidige circulatie en die van de afgelopen maand meer weg heeft van een geblokkeerde situatie dan een westelijke stroming en op grond daarvan mogen we deze zomer wellicht vaker hoge druk en mooi weer verwachten dan een westelijke stroming met kwakkelweer. Lees hier de details. Let wel: ook dit blijft natuurlijk een (kans) verwachting. Maar mooie en hoopvolle vooruitzichten toch!

Leo
Author: Leo

36 comments

  1. Zodra de roze kleur op de weerkaarten verschijnt – en dan niet in de winterperiode 😉 – staan ” ze” vooraan in de rij. Gisterenavond al tijdens het nos nieuws liet dhr. G.J. van O. met een “emotioneel” betoog bijna heel Nederland schrikken.
    Ik zou zeggen: geef eerst maar eens een verklaring waarom de temperatuur in NL achterblijft dit jaar t.o.v. “het normaal”. Ach, het zal vast wel weer toevallig……

    1. Ondanks dat ik er zelf wellicht in mijn bericht wellicht enige voeding aan gegeven heb, hier ben ik het toch niet mee eens Hans. Wanneer je door de retorische oneliners en koppen (veelal gemaakt door de media en niet zo zeer direct door de wetenschappers) heen leest / luistert wordt er op realistische wijze duiding gegeven aan e.e.a. Zeker ook hier door Geert Jan en zijn collega’s. “but also characterise the limits of our understanding” in de tweet én de mogelijkheid van toeval (..) waarover gesproken wordt in het onderzoek geven dat perfect weer.

  2. GFS06 midden NL mooi ensemble. Laat het zo maar blijven deze zomer.

    1. Wat een heerlijk bericht @Leo!

      Deze passage die roept bij mij wel vraagtekens en uitroeptekens tegelijkertijd op. Ik hoop dat dit niet de reden is:
      …óf (wel) het gevolg van het passeren van een drempel waarbij de extremen plotsklaps nog veel extremer worden….

      De Lorenz-theorie voor de zomer en de Postma in de winter doctrine lijken wel wat op elkaar. En gevoelsmatig zie je afgelopen jaren ook wel dergelijke tendenzen. In de zomer is de straalstroom een stuk zwakker en zouden dus drukpatronen zichzelf kunnen herstellen nadat ze ingedeukt of opzij geduwd zijn. Op grootschalig niveau. De kleine details blijven lokaal het weer bepalen. Anders zouden de weermannen hier en op tv wel erg saai en eentonig werk krijgen.

        1. Helaas krijg ik de weerkaarten waar naar wordt verwezen niet meer geuploaded.. maar dat doet verder niets af aan de uitleg denk ik ..

        2. Dit doet wellicht enige afbreuk aan het door mij aangehaalde onderzoek m.b.t. de zomerse circulatie(kansen). Los van dat er in zekere zin wellicht toch een verband en dus gelijkenis zou kunnen (gaan blijken) te bestaan heeft was en is het niet mijn bedoeling de twee aan elkaar te linken. Uit de bewoordingen van het KNMI en het onderzoek (hier compleet trouwens: https://journals.ametsoc.org/view/journals/clim/34/15/JCLI-D-20-0943.1.xml)
          lijkt me vrijwel onomstotelijk vast te staan dat de zomerse wetmatigheid zoals aangehaald wel degelijk bestaat.

  3. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://www.ilmeteo.net/notizie/attualita/ondata-di-caldo-del-1999-quando-in-sicilia-si-sfondarono-i-48-c_amp.html&ved=2ahUKEwinhZf_29bxAhWOGewKHQLzAog4ChAWegQIBhAC&usg=AOvVaw1JMQcjRvv1P9-9QxxG1iKO

    Il muro dei +48°C sfondato in Sicilia

    In alcune aree più interne della Sicilia la colonnina di mercurio, nelle ore centrali del giorno, varco persino il muro dei +48°C, un valore davvero estremo per il nostro territorio. Il 10 agosto, la giornata in cui si registrò il picco di questa possente ondata di calore, una temperatura massima di ben +48,5 °C venne registrata presso la stazione meteorologica di Catenanuova, gestita dall’Osservatorio delle Acque.

    Catenanuova is volgens mij een officieel weerstation @Leo
    In hoeverre een temperatuurmeting officieel als record te boek wordt gesteld..? Geen idee.. maar heet is het daar regelmatig. Sicilië ligt ook erg gunstig voor de soms bloedhete lucht uit de Sahara.. wij vonden het, zeker in het binnenland, regelmatig absurd heet. Om die reden hebben we Sicilië destijds dan ook ingeruild voor Sardinië als we er eens eens een weekje uit willen 😉

      1. @Leo
        Als er verder geen bronnen zijn lijkt dit record inderdaad wankel.
        Vooralsnog verwijs ik er dan ook niet meer naar. Mijn Italiaans is nog te slecht om Italiaanse sites efficiënt door te spitten. Dank dat je er ook in bent gedoken !

  4. Hmm. In eerste instantie zou mijn reactie zijn nee, oude boerenwijsheid en kul. Letterlijk genomen zeker. Maar toch, zeker in het licht van het nieuwe aangehaalde onderzoek: wellicht toch wel! In het artikel stelt wetteronline met “Bei sinnvoller Verwendung hat die Regel aber durchaus eine Aussagekraft. Das Wetter am Siebenschläfer ist dann auf den Hochsommertrend übertragbar, wenn man mehrere Tage betrachtet.” en “Untersuchungen haben ergeben, dass die Wetterentwicklung von Ende Juni bis Anfang Juli in rund 55 bis 60 Prozent, in der Region München in über 60 Prozent der Fälle, in den darauffolgenden Hochsommerwochen im Wesentlichen erhalten bleibt.” Feitelijk inderdaad iets soortgelijks!

    1. Het weer heeft dus geen geheugen maar is wel elastisch en springt vrij gemakkelijk terug in zijn oude vorm.

  5. Heel de avond geeft buienradar aan dat er 1 of 2 onweerbuien komen rond Dordrecht, maar we zitten al hele avond droog buiten?? Lijkt alsof het heel erg vertraagd.

  6. Heb pech hier vanochtend. Bijna overal droog op een strook over Bodegraven na.

  7. Veel regen op komst de komende dagen in Limburg en omliggende gebieden!

  8. Ik hoop dat het meevalt. Woensdag een buitenactiviteit staan voor het kinderfeestje van mijn dochter 🤔

  9. Als laatste het Franse model ARPEGE. Beetje copy/paste van het Duitse ICON
    Al met al blijken de Ardennen en zuid Limburg de hotspot wetspot van de Lage Landen te worden

  10. Je bent me net voor Ronaldo, zat er ook net naar de kijken. Mijn idee 😉
    Ik plaats mijn gifje ook nog even. In grote lijnen zitten ECMWF, ARPEGE en ICON aardig op lijn. Allen in het uiterste ZO van Ned. Limburg en over een (groot) deel van de Ardennen en Eifel 150 tot 200 mm, het meeste valt tussen morgenochtend en vrijdagochtend. Ongekend. Dit gaat tot hele grote overlast komen! GFS is een beetje een uitbijter. Nota bene: wat een verschillen: in de NW helft van Nederland maar 5 tot 10 mm! Toen ik zaterdag mijn bericht schreef verscheen e.e.a. voor het eerst een beetje in de modellen maar nog lang niet zo uitgesproken. Buiig van karakter dus zeer onzeker bovendien leek me. Daarom toen niet nog niet benoemd. Maar nu vrij zeker en het lijkt iedere run meer te worden..

  11. En dan, na regen komt zonneschijn 😉
    De opknapper die ik beloofde lijkt wat steviger voet aan de grond te krijgen. Vanaf de loop van het weekend droog, zonnig en 25 graden of meer, in de loop van volgende week richting de 30 🙂 Dat althans volgens de operationele runs van zowel EC als GFS en een aanzienlijk deel van het ensemble. Temperatuur nog wel wat onzeker; stroming kan nog ergens tussen noord en oost uitkomen!

    1. Zie ook de verspringende schaal rechts. 80 in Den Helder. 200 in Maastricht. Dat is x2,5!

  12. Tja, ik ben benieuwd.. Goed voor de tuin zou ik normaliter zeggen maar dit is, als het uitkomt, wel erg veel.
    Hopelijk valt het mee net als de temps in Zuid Spanje afgelopen weekend geen moment het recordmaximum konden bedreigen..

  13. Las ook al dat er forse neerslag op komst is. Los van wat deze neerslag op straat/in de natuur doet ben ik benieuwd naar de effecten op het waterpeil. Met name de Maas moet hierdoor enorme hoeveelheden gaan verwerken. Even googlen brengt me bij deze grafiek. Bron: waterinfo.rws.nl. De vraag is of de actuele voorspelling er goed in zit. De stijging is op het eind zichtbaar maar wat doet die erna? Dat water moet eerst vallen en dan de weg naar de Maas vinden. Dat kan wel 1-2 dagen duren lijkt me.

    In ieder geval de uiterwaarden maar leegmaken. (Campings, vee etc. )

    1. Ja klopt, vraag ik me ook af. In het verlengde daarvan vroeg ik me zojuist ook al af of er afdoende gewaarschuwd gaat worden. Los van de mogelijk inderdaad overstromende uiterwaarden (in de zomer vrij uniek volgens mij? Dus wellicht zullen velen verrast worden?) zal het ook in De Ardennen, Eifel en Zuid-Limburg tot overlast en overstromingen kunnen komen. Al met al een gevalletje code oranje / rood lijkt me; immers: “Er is grote kans op gevaarlijk of extreem weer waarbij de impact groot is en er kans is op schade, letsel of veel overlast”.. Duitsland heeft code rood al uit staan, voor België zal code oranje waarschijnlijk wel uitgegeven worden. Frappant is dat wanneer de neerslag onder de 75 mm per etmaal blijft voor Nederland in deze slechts aan het criterium code geel voldaan wordt; bijzonder wel.

  14. Met een schuin oog nog even naar HARMONIE (kaartje = 37 versie) gekeken. Vind ik itt wat veel beweerd wordt (o.a. door het KNMI) niet de meest betrouwbare en ook nu erg springerig maar puur indicatief wellicht: tot woensdagavond ruim 130 mm op de grens Brabant / Limburg waarvan 108 mm in 24 uur tijd. Elders in die regio grootschalig 60 tot 80 mm in die periode. Oei oei..

    1. Aantal jaar geleden regende het ook zoveel in de regio alphen, toen liepen de hoger gelegen sloten echt over en zo de wijken in. Paar jaar geleden ook bij ons in Bodegraven in een dag zoveel. Vijver bij school, daar kwam uit de fontein niet meer dan wat gepruttel want helemaal onder water. De singels ook helemaal buiten hun oevers. Zal pittig worden daar als dat allemaal gaat vallen in een dag.

  15. Het regen hier al even. Eerst licht nu al wat harder. Benieuwd wat het gaat opleveren. Het is windstil en dus nauwelijks trek. Buiten is het 18.9 graden. Voelt zwoel aan. Zo even de rozen voor de tweede bloei bijmesten.

Comments are closed.