De nabeschouwing van de hitte sensatie, dan na flink wat water herstel van het droge zomerweer

Nou dat was het dan voorlopig weer met de extreme hitte. Voor de liefhebbers en volgers van de verwachtingen en extremen vooral boeiend toch. Nogmaals -deze keer- de hoed af voor het GFS model. Feitelijk kwamen de eerste signalen voor de atmosferische gesteldheid die dit mogelijk zou kunnen maken al 19 dagen van te voren. Vervolgens bijzonder consistent in de opeenvolgende runs, veel meer dan we op die meteo-fictie termijn gewend zijn en kunnen verwachten ook. Deels zal dat misschien zelfs toeval zijn.

Minder prominent aanwezig was de controle-run van het ECMWF model maar ook die zag het op 15 dagen van te voren overigens ook al aankomen (dank Frederic!). Het werd al met al een ware soap, waarbij zowel het GFS-model als de weermannen -en vrouwen het rijkelijk moesten ontgelden.

Deels begrijpelijk en terecht. Uiteraard werden de meest extreme runs er uit geplukt en met de positieve afwijking die het GFS vertoonde leidde dat tot absurde weergave’s tot 46° C aan toe. Als dan ook nog eens enkele weermannen of bureaus dat met weinig of geen nuance en toelichting presenteren als “dit gaat het worden” of dat toch al snel zo doen lijken voor de leek dan wel te enthousiast koppen in de artikelen) zijn de rapen gaar. Zo werkt het nu eenmaal. Vandaar dat wij hier pretenderen die nuance en toelichting wél te geven.

Wat dat betreft kwam gaandeweg -er vanuit gaande dat een bepaalde atmosferische situatie zo uitkomt als berekend- de moeilijkste parameter boven water: het bodemvocht. Dat speelt kennelijk een grote rol in de modelberekeningen, waarbij rekenen met te weinig vocht te hoge temperaturen oplevert, te veel vocht tot te lage temperaturen. Dat is op zich een logisch natuurkundig gegeven: verdamping van vocht kost immers energie dus warmte. Is dat vocht er niet (of minder) zal er minder warmte uit de straling van de zon verloren gaan. Redelijk onbekend was echter dat de invloed (in de berekeningen) zo groot was. Alle modellen gaan er op hun eigen manier mee om maar hebben er volgens mij eigenlijk allemaal enige moeite mee. Het GFS komt (in deze omstandigheden) het hoogst uit, het ECMWF het laagst. Waarbij meteen opgemerkt dat het ECMWF er minstens zo ver vanaf zat, maar dan dus naar beneden. Maar dat valt natuurlijk niet op; de dan middelmatige runs worden niet uitgelicht. Dat de fout in het GFS zo groot kon worden kwam overigens door twee elkaar versterkende effecten: zowel in de bron en aanvoerroute van de warmte als hier in de lage landen te weinig vocht.

HARMONIE en ICON-D2 leken het beste te presteren. Deels is dat echter appels met peren vergelijken: dat zijn beide hoge-resolutie modellen die maar tot 48 uur vooruit rekenen. Hoewel we daarmee ergens ook wel zouden kunnen stellen dat een nauwkeurige verwachting pas 48 uur van te voren op te stellen valt. Los van de op dit vlak betere prestaties van deze modellen speelt de factor tijd sowieso een grote rol: als de uitgangssituatie al niet goed is zal de fout verder in de toekomst gerekend alleen maar groter worden. Om die reden zagen we ook dat de verschillen tussen de modellen (juist en vooral binnen die 48 uur) aanmerkelijk kleiner werden. Maar nogmaals, dat alles in ogenschouw genomen: briljant toch.

Er was weer eens een wedstrijdje aan gekoppeld. Feitelijk mede ontstaan door een kleine communicatiestoornis mijnerzijds -zie hier de correctie daarop- maar toch gehandhaafd. Zodoende ergens wel rijkelijk te vroeg en te vrijblijvend uitgeschreven ook. Geen hinder maar het maakt het uitroepen van een winnaar me wat lastig. De inzendingen varieerden van 33.1 tot 42.9° C. Die uitersten nota bene beiden door Remko inclusief een correctie. Zelf ging ik enigszins opportunistisch voor 42.0° C. Samen met Tdpzwolle had Remko de locatie goed: Maastricht. Stefan zat met 39.7 het dichtst op de uiteindelijke 39.5° C. Dank voor alle inzendingen en gefeliciteerd!

Our @metoffice forecasters have issued the first ever Red Extreme heat warning for unprecedented heat across parts of the UK on Monday and Tuesday.

Please take this warning seriously and take steps to keep you and those around you safe. #heatwave pic.twitter.com/vjMUsvYtbP

— @MetOfficeCE (@metofficece) July 15, 2022

Was de (ruime) aandacht te veel van het goede? Ja en nee wat mij betreft. De waarschuwingen en maatregelen (code geel, het hitteplan, de afgelasting van de 1e vierdaagse-dag) kunnen geen kwaad of zijn zelfs verstandig. Mits er niet te lacherig over gedaan wordt en het in de juiste context geplaatst wordt prima. Ook de aandacht voor het frequenter voor (gaan) komen van dergelijke hitte is op zich terecht en te verdedigen. Het sloeg nu allemaal alleen wel een klein beetje door. Samenvattend was de ondertoon dat deze hitte nu erger (te verdragen) is dan vroeger is mist realiteit en slaat de plank bij velen logischerwijs mis. Het is (enigszins) vergelijkbaar wel eens vaker voorgekomen. En bovendien zwara onderbelicht was dat de lucht bijzonder droog was. Op de piekmomenten was de relatieve luchtvochtigheid gedaald tot 9%. Voor deze situatie en de tijd van het jaar bijzonder extreem; waarschijnlijk een record. Dat maakt in ieder geval dat de hitte relatief makkelijker te verdragen is. Voor wie denkt of roept “typisch Nederlands weer dit” : bedenk dat het elders niet anders is of zelfs extremer is. Code rood in een deel van België en het Verenigd Koninkrijk. Daar zelfs 4 dagen van te voren uitgegeven al, puur als statement. Zie dat hierboven. Wél is het overigens zo dat uitgebreide schaal en duur waarmee de hitte en droogte optreedt ongekend is. Frankrijk, Spanje en delen van Italië zuchten al weken zo niet maanden daaronder. En beter zal het niet snel wordn.

Gisteravond kwam er nog een vervolg aan de soap! Als eerste in De Bilt een enorm scherpe daling van temperatuur en stijging van de luchtvochtigheid! Asten merkte het als eerste in de reacties op. Na wat zoeken vond hij dat Wouter van Bernebeek meldde dat er beregend werd in de zeer nabije omgeving van het meetveld en dat als oorzaak aanwees; verneveling leidt tot meer vocht in de wijde omgeving dan. Omdat het effect ook zichtbaar was in Heino, Marknesse en Lelystad leek mij dit in eerste instantie echter niet de (enige?) oorzaak.

Nog wat later was De Bilt echter terug op 28 graden (en de RV terug van 76 naar 31%) maar deed ook Ell ineens mee, dat eerder die dag ook al gek deed. Dat station is verdacht: de sproei-perikelen speelden daar eerder ook. Ondertussen heb ik opgevangen dat er gisteravond óók in Heino beregend werd! Het lijkt er dus op dat dit op meerdere en misschien zelfs vele stations speelt. Het is me in dat kader al vaker opgevallen dat sommige -willekeurige- stations om onverklaarbare reden na hitte soms veel harder afkoelen dan andere. En op zich is het dan voorstelbaar: immers staan alle stations in het open veld opgesteld en mogelijk vaak in de buurt van of geheel ingesloten door landbouwgrond. Zeker is dat het geval in Heino en Marknesse. Maar toch ook weer niet natuurlijk; hoe bizar zou dit zijn!

Goed, komt er nog regen en onweer? Denkelijk wel. Meer dan dat voor een paar dagen geleden nog in de verwachtingen zat, eerder leek de omslag alweer eens vrijwel droog te gaan verlopen.De verwachting is mede door een vrij complexe situatie op de weerkaart echter lastig! Convergentielijntje, occlusie, (hoogte)trog, nog een occlusie, een zich nog ontwikkelend hoogtelaag, koufront.

Actueel en vanmiddag mogelijk her en der in vooral het zuiden en midden wat kleinschalige buien (mogelijk wel met wat onweer) waarbij de onzekere dagelijkse gang het lastig maakt hoe dat precies zal uitpakken. De meeste activiteit lijkt zich echter vanavond, vannacht en morgen tot in de loop van de dag te ontwikkelen. Op een zich van zuidwest naar noordoost langzaam voortbewegend hoogtelaag dat vanmiddag boven het Kanaal ontstaat. De zuidoostelijke helft van Nederland lijkt de grootste kansen te hebben op zware buien. Twee modelberekeningen die het (hoop ik) ongeveer correct weergeven. Hierboven het ECMWF. In de vorige run lokaal nog wat extremer; tot 60 mm in 6 uur tijd. Buien; blijft lastig en onzeker.

En dit laat ARPEGE gebeuren. Ook HARMONIE laat lokaal 40 tot 60 mm zien maar dan vooral in het noordoosten. we gaan het beleven; meer zekerheid kan ik niet geven.

Zaterdag en rond maandag / dinsdag (dan mogelijk ook weer wat onweer) zijn er ook weer wat neerslagkansen. Vooralsnog wel kleine hoeveelheden. Al met al en ondanks de plens vandaag en morgen zal de droogte waarschijnlijk verder toenemen. In de maandag zit actueel behoorlijk wat onzekerheid door de spreiding in de te verwachten temperatuur. Eerdere runs lieten ook het midden weer tropisch zijn, nu lijkt de warmte in de hoofdrun wat zuidelijker te blijven.

Verschillen mogelijk groot; Maastricht laat maandag en misschien ook al zondag wél die (mogelijk ruime) 30 graden zien. Met de meest droge omstandigheden wel lekker zomer / vakantieweer toch? Medio volgende week wordt de spreiding groter; gaan we later wel weer zien. De kans op een (nu lopende) (regionale) hittegolf is overigens nog steeds niet helemaal verkeken. Vandaag zal de 3e tropische dag wel binnengehaald worden in het oosten, en mogelijk ook het zuiden. Wat dan nog mist is de 5e zomerse dag; vooral het zuiden maakt daar morgen nog wel enige kans op.

Hoe is en wordt het elders in Europa? We doen eerst even wat vakantiekiekjes. Dank voor het delen en fijne vakantie allemaal! Dennis doet ons de groeten vanuit Vieste aan de Italiaanse oostkust. Met 34 graden en vast een lekker zeewindje prima uit te houden!

Roland vertoeft in Wald am Arlberg of omgeving (toch?). Bij 31 graden in het dal en 26 graden op de berg ook relatief warm maar prima uit te houden natuurlijk.

Of (uit eten) in Lech. Heerlijk!

Hans zegt Yamas; Kreta. Veel plezier nog!

De ergste hitte is even verdreven nu. Gisteren was het noordwesten van Frankrijk en het zuiden van het Verenigd Koninkrijk de hotspot van West-Europa: op vrij uitgebreide schaal 40 tot 41° C. Maandag tikte de omgeving van Bordeaux nog de 43 graden aan.

Als we naar de komende 10 dagen kijken: veelal prima (vakantie) temperaturen in de populaire vakantielanden, met vrijwel geen geen neerslag. Ook Frankrijk weer nauwelijks; wat hier ingetekend staat zal vooral vandaag en morgen vallen. Wel maken met name de Oostenrijkse en Zwitserse Alpen vanaf zaterdag van tijd tot tijd kans op (zware) buien.

Dat althans volgens het ECMWF model; in het GFS ook nog wel wat neerslag in Italië en (het vaste land van) Griekenland. En méér aan vooral de zuidkant van de Alpen. Lastig te zeggen nog hoe zich dat zal gaan ontwikkelen. Detail-verschillen / onzekerheden in de druk-situatie ontstaan medio en eind volgende week. In het EC breidt oceaan-hogedruk zich uit over ongeveer de lage landen en blokkeert daarmee depressie-invloeden. In het GFS trekt het hoog zich juist wat verder terug.

Wel ja, ik zeg prima temperaturen maar wellicht moet ik toch wat regio’s extra benoemen. Tot die tijd heet tot zéér heet in Hongarije en omgeving. En, opnieuw mede gevoed door de droogte ook wéér heet in het zuiden van Spanje en noorden van Italië. Daar aanhoudend rond tot ruim boven de 40° C.