Hoe warm wordt het tijdens deze hittegolf?

Excuses aan de vakantiegangers naar het buitenland want dit wordt wéér een lage landen bericht. Daar kan ik nu eenmaal het meeste over vertellen. Bovendien vrij actueel natuurlijk met de aanstaande hitte. Binnenkort kijken we vast ook weer elders. Eigenlijk was ik van plan pas morgen een bericht te schrijven omdat er nog enorm veel verschil tussen de diverse modelverwachtingen zit en daarmee de onzekerheid dus groot is. Wat het lastig maakt tot een nauwkeurige verwachting te komen. Maar de (relatieve) noodzaak is te groot. Daarnaast is de poll die ik wilde uitschrijven -wat wordt de hoogste temperatuur en op welk K(N)MI-hoofdstation zal dat zijn- al gestart in de reacties onder het vorige bericht. Waarvoor dank; leuk! Hierboven de kaart met een klein tipje van de sluier wat mij betreft. Lees verderop in dit bericht de analyse en toelichting. Met betrekking tot die verschillende (en ook bijzonder heen en weer springende) modelverwachtingen: niet zo vreemd. Ten eerste kijken we per definitie vaak (te) ver vooruit. Ten tweede zijn de optredende extremen zó zeldzaam dat er weinig ervaring mee is hoe de atmosfeer zich in deze omstandigheden gedraagt. Zowel in de (door meteorologen geschreven) numerieke weermodellen als de nieuwe AI modellen; ook die hebben wat dat betreft te weinig data en voegen dus weinig toe. Sowieso heb ik het idee dat met name het ECMWF-AI-model doorgaans maar weinig afwijkt van het conventionele model; wat waarschijnlijk wijst op de hoge betrouwbaarheid van het ECWWF.

Eerst eens een rondje langs de velden. Wat vooral opvalt is dat in veel delen van West-Europa code geel / oranje / rood gold of geldt maar (nog) niet in Nederland! Veelal voor hoge temperaturen, soms voor onweer of veel wind. Die bovendien soms bijzonder vroeg wordt afgegeven. In enkele gevallen daardoor zelfs ten onrechte; werden de criteria niet gehaald. Dat was onder meer het geval voor het zuidoosten van Italië; code rood werd afgegeven maar weer ingetrokken. Opmerkelijk is ook dat de criteria veelal niet eens zo veel afwijken van de Nederlandse. Om nog maar eens te benadrukken dat populaire uitspraken als “bij ons in Spanje (of waar dan ook) lachen we om deze temperaturen” onzinnig zijn. Actueel bijvoorbeeld code geel voor diverse Griekse eilanden ; >33 °C. In Nederland.. lachen we daarom. Code oranje daar vanaf 37 °C.

Deze, voor het zuidoosten van Frankrijk, liegt er ook niet om toch? Tikkeltje overdreven allemaal misschien. Nou ja, aan de andere kant, je zou ook kunnen zeggen dat ze het in de zuidelijke landen wat beter begrepen hebben en wél of eerder rustiger aan doen.

En actueel nog code rood voor Sardinië en (delen van) Kroatië (“Heat wave. maximum temperature > 35 °C; minimum temperature > 27 °C”). Nou ja, warm is het, laat daar geen misverstand over bestaan.

Hier nog even de Nederlandse richtlijnen; links code geel, rechts oranje. Het valt niet uit te sluiten dat die nog van kracht gaan worden maar zeker is het nog niet eens.

Is de hittegolf eigenlijk al begonnen? Immers, vereist zijn minimaal vijf dagen op rij 25 °C of meer (“zomerse dagen”) waarvan minimaal drie met 30 °C of hoger (“tropische dagen”). Waarschijnlijk (als het overige volgt) gisteren in Westdorpe, Gilze Rijen en Eindhoven. Vandaag en/of morgen zal op uitgebreidere schaal die 25 °C overschreden worden. Maar.. hó even hoor. Foutje op de kaarten, zien we dubbel?

Ai. Minimaal twee mensen (van de redactie nota bene) hebben niet op zitten letten. Station Horst is -ter vervanging van Arcen- per 16 juni operationeel geworden! Jannes zou de bewaking in het oog houden. Ikzelf had het toch ook in de gaten moeten hebben maar dacht bij het plaatsen van een kaartje in het vorige bericht nog: gek, zal wel een foutje zijn. Lees onderaan dit bericht nog wat interessante details over het nieuwe station terug.

Humor: MeteoLimburg constateert in dit bericht dat het in Horst vorige week verassend genoeg warmer was dan in Arcen. Maar dat lijkt me wat kort door de bocht. Sowieso erg weinig data, bovendien mogelijk afhankelijk van windrichting en andere toevallige parameters. Aannemelijk is het mijns inziens dat op de lange duur de verschillen nihil zullen zijn. Er zal nog een jaar parallel gemeten worden. Overigens worden de meetdata nog niet automatisch (real-time) doorgegeven; slechts op de dagkaarten van het KNMI zijn ze zichtbaar. Een reden om Horst nog even niet mee te laten doen in de poll over de hoogste temperatuur; wat lastiger te volgen immers.

Even voor het grote beeld: hoe gaan de komende dagen er uit zien? We kijken vooral naar de warmste plek van Nederland, dus heb ik de pluim gekozen die daarbij het dichtst bij in de buurt komt. Let wel: hier worden niet de maxima (maar slechts de 6-uurs prikwaarden) geplot, het getoonde model (ECMWF) zit aan de onderkant van de diverse berekeningen én Maastricht zal naar mijn verwachting niet de warmste plek zijn. Verder spreekt het als vanouds: hoe verder de groene lijntjes (de 50 ensemble-leden) uit elkaar liggen hoe groter de onvoorspelbaarheid. Overigens is die op dinsdag het kleinst en kleiner dan de dagen ervoor. Dat heeft er mee te maken dat we dan dieper in de warme lucht zitten én de (afwezige) bewolking geen onzekere factor is. In rood de hoofdrun, paars gestippeld de mediaan van het ensemble. Zo goed als zeker dus dat een lokale / regionale hittegolf er komt. Landelijk is die kans kleiner. Voor De Bilt zal het er om hangen: of het vandaag al zomers wordt én of er drie tropische dagen genoteerd gaan worden.

Actueel. Merk Maastricht op: inderdaad al aanzienlijk warmer dan in de getoonde pluim. Overigens zit er (ook landelijk) een aanzienlijk verschil in de berekende maxima tussen het EC en HARMONIE voor vandaag: Maastricht: 26 versus 29 °C. Het verschil zit hem deels in de verwachtte hoeveelheid en dikte van de bewolking.

Kleine kans dat vandaag lokaal al de eerste tropische dag opgetekend wordt maar waarschijnlijk is dat morgen. Dan ongeveer deze maxima (aan het eind van de middag). De meeste modelberekeningen komen hiermee, alleen het ECMWF (max. 28 °) en ICON (29) zitten iets lager.

Voor maandag worden de verschillen tussen de modellen groter, ligt de bandbreedte voor de maxima (in het zuiden) tussen 31 en 34 °C. Ik ga van bovenstaande kaart uit.

Voor dinsdag heb ik al wat meer moeite de juiste kaart te kiezen. Het ECMWF is naar mijn idee het meest representatief. Met inachtneming van de twee graden die we er onder maximale instralings-omstandigheden (die er zullen zijn) in dit model doorgaans bij op mogen tellen komen we dan op 37 °C in ZO-Brabant en het noorden van België. Voor wat betreft de maximale waardes (in het zuiden) ontlopen de verschillende modellen elkaar overigens weinig; de meeste anderen komen ook tot die 37. Alleen ARPEGE komt aanzienlijk hoger uit met lokaal 39 °C. De onzekerheid zit hem vooral in tot hoever deze hitte noord(west)elijk zal doordringen. ICON doet dat het meest met ook vrijwel direct aan de kust en tot ver in het noorden hele dikke dertigers (tot lokaal 35 °C) maar de meeste berekeningen laten ongeveer dit ECMWF beeld zien.

Niet waarschijnlijk want een behoorlijke uitbijter in modellenland maar voor de uitersten: het GFS-model laat dan juist een (tijdelijk) vrij stevige noordwestelijke wind opsteken waardoor in de noordwestelijke helft de 30 °C niet eens gehaald zou worden. Let (op alle kaarten) overigens niet al te veel op de Waddeneilanden: doordat de roosterpunten deels in zee liggen zijn die geprojecteerde waarden niet representatief. Eerder zullen de temperaturen daar overeen komen met zoals die in de kop van Noord-Holland en Friesland te zien zijn.

Nee, niet de maxima voor woensdag! Dit kaartje hoort bij de verdere toelichting. Waar de hoogste temperatuur geregistreerd zal worden én hoe hoog die uitpakt hangt voor een groot deel namelijk af van waar de warmste lucht op enige hoogte in de atmosfeer terecht komt én op welk moment (dag / nacht). We kijken hiervoor naar de temperatuur op het 850 hPa-vlak (= circa 1550 meter hoogte). Zo maakte in eerdere runs (Zeeuws)Vlaanderen daar dan bijvoorbeeld kans op. Met de huidige inzichten lijkt het toch het zuidoosten van Brabant of Limburg te worden en precies op tijd: in de (woensdag)middag. Overigens doen de meeste modellen het vervolgens gelijkwaardig: voor de temperatuur op neushoogte komt daar dan 16 tot 18 graden bij.

Tromgeroffel.. wat verwacht ik als hoogste temperatuur? Het ECMWF komt voor woensdag met 38 °C. Opnieuw geldt hier dat die met twee graden onderschat kan worden.

Het ICON-model doet (ook) precies 40 °C. Daar zet ik hem voor nu op al is het nog ver weg en kan dat nog veranderen: 40.0 °C in Eindhoven, Ell of Arcen. Dat als weerman zo nauwkeurig en realistisch mogelijk. Voor de poll / wedstrijd: doe maar Arcen dan; lijkt me wel ludiek. Buiten mededinging: daags daarna gecorrigeerd tot Horst. Uiteraard zal ik -ook buiten mededinging- nog met updates komen.

Overigens laat ik het GFS-model hier even los. Redelijke uitbijter zoals geconstateerd al vanaf dinsdag. Woensdag is dat nog wat extremer; kantelt daar ook de bovenstroming naar het westen (waar alle overige modelberekeningen nog een zuidzuidwestelijke stroming laten zien), met aanzienlijke lagere temperaturen tot gevolg. Dan donderdag net andersom met in dat GFS-model opnieuw 39 °C. Onwaarschijnlijk maar het laat wel de (uiterste) mogelijkheden en onzekerheid zien: van al flinke afkoeling op woensdag tot nog extreem warm op donderdag. Hoe de warmte opgeruimd wordt (al dan niet begeleid door fraai onweer) is nog te onzeker om nu al uitspraken over te doen; te ver weg nog.

In de reacties werd door Erik gevraagd hoe het met de luchtvochtigheid zit en waar we dat kunnen zien. Terechte en belangrijke vraag! Maandag en dinsdag zal die op de warmste plekken zo tussen de 30 en 40 % liggen, woensdag in de loop van de dag mogelijk wat hoger. Dat zit dan een beetje op het randje van (extra) benauwd. Overigens heeft de vochtigheid vooral sterk toenemende impact (op de gevoelstemperatuur / hitte-index) wanneer de temperatuur boven de 35 °C ligt. Zelf kijk ik voor de verwachtingen naar (het betaalde abonnement van) wetteronline.de, voor de real-time data op meteociel.fr. Verder heb ik even niet paraat maar er zullen vast meer mogelijkheden zijn, tips van anderen in de reacties zijn uiteraard ook welkom. Vaak wordt (alleen) het dauwpunt genoemd of getoond maar dan kun je -samen met de temperatuur- zelf de vochtigheid uitrekenen. Gebruik daar deze site bijvoorbeeld voor. Overigens zullen de nachten ook warm verlopen. In het zuiden nu al, in het noorden vanaf de nacht naar dinsdag. Tot en met de nacht naar donderdag.

Wedstrijdje? Wat wordt -tot en met aanstaande donderdag- de hoogste temperatuur op één van de officiële stations van het KNMI? Of het KMI ; doet (wel gescheiden) ook mee hoor. Al verwacht ik de hoogste temperatuur persoonlijk niet in België. Hier (en hier voor de maxima) via Meteociel mooi real-time te volgen. Zoals gezegd, Horst doet nog even niet mee. Ingezet hebben al (in graden Celsius uiteraard):

Klaas 42.5 Deelen
Roland (Bodegraven) 41.2 Ell
Mark (Breda) 40.7 Gilze Rijen
Leo 40.0 Arcen
Jeroen (Goirle) 39.6 Gilze Rijen
Sander (Dordt) 39.2 Eindhoven
Steve VP 38.6 Eindhoven
Michel 38.2 Maastricht
Asten (Soesterberg) 36.8 Gilze Rijen

Inzenden kan tot morgenavond 23.59 uur. Onderbouwing niet verplicht maar wel altijd leuk en leerzaam!