Liveblog: hoe verloopt de hittegolf en wat wordt de hoogste temperatuur?

In aanvulling op de gedetailleerde verwachting afgelopen zaterdag lees je hier de laatste ontwikkelingen en leuke meteorologische feitjes met betrekking tot de huidige hitte(golf). In tegenstelling tot normaal in omgekeerde volgorde: de nieuwste info steeds bovenaan het bericht, gescheiden door datum / tijd. Aanvullingen door onze lezers zijn in de reacties uiteraard van harte welkom.

Woensdag 19u00: We sluiten het live-blog!

Tot slot nog een aanvulling op de extreem hoge temperaturen en een laatste blik op de buien. Vandaag een dik decade-record! Sterker: nog nooit werd het sinds het begin van de regelmatige waarnemingen (1901) in de eerste 18 dagen van juli zo warm in Nederland.

De meeste buien zullen nu uitdoven en/of naar het noordoosten wegtrekken. Mocht er nog iets interessants zijn of gebeuren kunnen we dat uiteraard delen in de reacties. Dank voor jullie aandacht en interesse!

18u45:

Opmerkelijke maar verwachtte (zie de HARMONIE animaties van maandag 19u45 en 19u10 gisteren) temperatuur-verdeling nu. Afkoeling in het westen vooral door de aanvoer van koele lucht uit het westen, in het uiterste oosten door de zware buien.

Als ik het goed zie lijkt het overigens mee te vallen met de zwaarte van de buien en/of hebben de zwaarste net ten oosten van ons plaatsgevonden. Behalve wel veel ontladingen weinig extremen. De 27 mm neerslag op Terschelling viel overigens al in de nacht en ochtend. De zwaarste windstoot binnen onze landsgrenzen was vooralsnog 65 km/uur.

17u20: Code oranje voor onweer is uitgebreid met Drenthe en Groningen!

16u45:

Groter zal het contrast niet worden. Om 16u10 het moment van de hoogste temperatuur gevangen én uiteraard de stevige afkoeling vanuit het westen. Maastricht op dat moment 39.0 °C ; Hoek van Holland 18.6 °C! Aan onze poll afgelopen weekend deden 15 lezers mee. Tdp (Zwolle) en Erik van Herwijnen zaten het dichtst op de maximale temperatuur met 39.2 respectievelijk 38.8 °C. Waar Gilze Rijen het meest genoemd werd als dé plaats (6x) heeft Michel als enige de locatie goed voorspeld.

16u15:

Net voor de buien uit of eigenlijk zelfs net ertussen piekte Maastricht met 39.0 °C.

Landelijk werden vandaag deze maxima bereikt!

15u30:

De omslag is op gang gekomen. Grote verschillen van west naar oost!

Ook trekken er her en der onweersbuien over of gaan die ontstaan. De westelijke trekken vooral over zee of het uiterste westen van onze regio. In het midden en vooral oosten zullen de zwaarste buien gaan voorkomen.

13u00: In het zuidoosten (Brabant, Limburg, Gelderland) lopen de temperaturen nog snel op de komende uren.

Op diverse plaatsen is het al 35 tot 36 °C en er komt dus nog aanzienlijk wat bij. Oorzaak is dat zowel aan de grond als op enige hoogte de wind nog wat strakker zuidelijk wordt en de grootste warmte op enige hoogte (bijvoorbeeld het 850 hPa-vlak op circa 1550 meter hoogte) vanmiddag passeert; die loopt op het 850 hPa-vlak nog op van 20 naar 22 tot 23 °C. Overigens zaten de weermodellen hier zaterdagochtend al vrijwel exact op!

11u20: De landelijke hittegolf is een feit!

Om 11u20 bereikte en overschreed de temperatuur in De Bilt de 30 °C, waarmee aan het criterium van de landelijke hittegolf (In De Bilt vijf dagen op rij 25 graden of meer waarvan 3 dagen 30 graden of meer) voldaan is.

11u00:

Ik was nog maar nauwelijks uitgesproken of het KNMI gaf (om 10u40) code oranje af voor Overijssel (geldend van 16-20 u), Gelderland (16-20 u) en Limburg (15-19u). Begeleidende tekst van het KNMI:

“Kans op enkele stevige onweersbuien. Bij de buien zijn (zware) windstoten 75-100 km/uur, hagel van ca. 2-4 cm doorsnede en veel regen in korte tijd mogelijk.”

10u30: Twee spannende items vandaag: hoe warm wordt het vandaag en komt het nog tot zwaar (on)weer?

Naar de temperatuur keken we zojuist. Nu het onweer en de bijbehorende randverschijnselen. Veel verschil en onzekerheid in de modelberekeningen. Een van de factoren is hoe laat en hoe snel de vore en het koufront doorkomen in combinatie met hoe ver het dan is opgewarmd. Voor het westen van de lage landen geeft het ECMWF de meeste activiteit (maar stelt dat niet enorm veel voor). Mede daardoor valt het in die berekening ook voor het oosten wel mee. Sommige andere modellen lijken de activiteit deels te missen. Twee hoge resolutie-modellen springen er het meest uit en zitten aardig op één lijn: het HARMONIE-model en het op deze kaart getoonde ICON-D2. Enig vertrouwen er in dat zij er goed op zitten. Over een lijn van NO-Frankrijk, Oost-België en het (uiterste) oosten van Nederland “gaat het los” vanaf een uur of vijf vanmiddag in het Nederlandse deel; in Frankrijk en België waarschijnlijk iets eerder. Mogelijke fenomenen: veel ontladingen, hagel, veel neerslag in korte tijd (uursommen tot 40 mm) en zeer zware windstoten. In het HARMONIE tot 120 km/uur, ICON zelfs tot 140 km/uur, met in het noordoosten van Frankrijk zelfs even een gebiedje met 160 km/uur. Overigens zullen deze zwaarste Nederland mogelijk net missen en in Duitsland plaatsvinden. Hou de verwachtingen en de radarbeelden goed in de gaten!

Ondertussen: code rood voor de hoge temperaturen in het midden van Frankrijk, de regio Brussel en een groot deel van Duitsland. Bedenk daarbij overigens dat die in Duitsland altijd wat minder voorstelt: als enige in de EU kent men daar immers een vijfde kleurcode (paars). Op het ogenblik staat voor het onweer nog nergens meer dan code geel uit. Dat heeft grotendeels te maken met de onvoorspelbaarheid daarvan; nog even afwachten.

10u00: Om 9u40 werd in Maastricht de 30 °C alweer aangetikt. Gilze Rijen en Eindhoven zullen zo volgen.

De temperatuur lag daarmee slechts 12 uur onder de 30 °C!

09u30: Hoe warm wordt het vandaag nog en tot wanneer?

De modelberekeningen laten een vrij eenduidig beeld zien. De maxima zullen van west naar oost bereikt worden tussen twaalf en drie uur. Het warmst in het uiterste zuidoosten van Brabant en/of het noorden en midden van Limburg; 38, misschien 39 °C!

09u00: Komt er nog (zwaar) onweer?

Gisteravond laat al een buitje boven de Waddeneilanden zagen we in de reacties, op het moment al wat zich noordoostwaarts verplaatsende activiteit op de Noordzee en over de Waddeneilanden. Het stelt niet zo gek veel voor nog. Hoewel Terschelling (inclusief drie eerdere buien afgelopen nacht) toch al 21.5 mm neerslag registreerde. Later vandaag wel? We kijken er zo meteen naar.

Woensdag 08u45: Hoe was afgelopen nacht? Op de meeste plaatsen in de open velden (waar de KNMI-stations zich bevinden) lagen de minima aan het eind van de nacht rond de 19 °C.

In de stedelijke gebieden zal dat lokaal (veel) meer geweest zijn. In de reacties wort 23.6 °C gemeld! Zelf registreerde ik in (het noordoosten van) Rotterdam 20.6 °C. Het was en is daarbij erg vochtig; benauwd dus.

Actueel schieten de temperaturen -voor de afkoeling uit- alweer enorm omhoog. In navolging van Eindhoven gisteren zal op meer plaatsen de hittegolf spoedig een feit zijn, in De Bilt waarschijnlijk tussen elf en twaalf.

23u15: Vrij grote verschillen in de avondruns voor de middellange termijn.

Het ECMWF-model laat een koele periode zien, met vooral tussen 6 en 10 juli aardig wat neerslag. Vanaf 11 juli zo het lijkt weer droger en mogelijk ook weer warmer, maar veel onzekerheid in het ensemble.

Het GFS-model houdt het warmer en droger, met in het zuiden zelfs een enorme verlenging van de hittegolf.

Morgen meer!

19u30: De maxima van vandaag:

Indrukwekkend. Bedenk: het is pas 1 juli. Overigens word ik als weerman heel blij van deze kaart: enerzijds is die bijzonder conform de verwachtingen, anderzijds is de verdeling enorm gelijkmatig en derhalve plausibel; er zitten geen uitbijters ofwel “verdachte” getallen tussen.

19u10: Nog altijd veel onzekerheid en geschuif in het verloop van morgen. De timing van het naderende front lijkt nu toch weer iets later en de impact minder.

Als gevolg daarvan toch weer aanzienlijk hogere temperaturen voor vooral het westen en midden. Daar waar het er bijvoorbeeld gisteren op leek dat De Bilt niet verder meer zou komen dan 32.6 °C is dat volgens de jongste inzichten bij te stellen tot 34 °C. Limburg blijft net als in de verwachting van gisteren steken op 38 °C, alvorens de (zware) buien (kunnen) gaan ontstaan.

De kans op fenomenen als veel neerslag in korte tijd, hagel, onweer en (zeer) zware windstoten samengevat in één (neerslag)kaart: langs de oostgrens een aanzienlijke kans daarop maar overigens zeer gering.

18u10:

Koppen diverse media waaronder teletekst. Waarschijnlijk niet waar of toch in ieder geval onjuist geformuleerd (immers: het betreft sinds het begin van de regelmatige metingen; 1901). Maar bovendien jammerlijk het nieuws missend. Een datum-record is op zich niet zo bijzonder. Meer bijzonder namelijk: bijna landelijk zijn alle decade-records (1 t/m 10 juli) gesneuveld. Te meer nog daar het de eerste van de decade betreft. Te ingewikkeld geacht voor het gemiddelde publiek?

Rotterdam (met meetreeks vanaf 1957) springt er het meest uit met de waarschijnlijke max van 36.6 °C. Een extreem hoge temperatuur zo vroeg al in het seizoen; een derde plaats voor wat betreft de absolute records. Slechts in (de vierde respectievelijk derde week van juli) in 2019 en 2022 werd het iets warmer.

17u10: kleine thermische (zeewater) effecten:

Zeewind(je) in Lauwersoog; rond twee uur draaide de wind van zuidoost naar noordoost. In Vlissingen dat ook maar dan net andersom: de wind van zuidoost naar west. Verder met de zuidoosten wind over de Waddenzee slechts iets lagere temperaturen op Vlieland en Terschelling.

16u30: Zo. Net thuis. Even snel een blik op de thermometers.

Wow. NB Eindhoven had vanmorgen om 10u20 als eerste de hittegolf officieel te pakken.

Met de “benauwde” luchtvochtigheid valt het dus -zoals deels verwacht- inderdaad wel mee!

Straks meer!

Dinsdag 06u00:

Warme nacht achter de rug! In het (zuid)westen kwam de temperatuur op sommige plaatsen niet of nauwelijks onder de 20 °C. Zo meteen zal het weer -snel- warmer worden. Komende nacht zal dat nog een stukje extremer zijn. Maar hoe komt dat?

We komen steeds dieper in de warme lucht. In de avond en nacht is de temperatuur op enige hoogte in de atmosfeer alleen maar verder opgelopen. Kijken we bijvoorbeeld naar de temperatuur op het 925 hPa-vlak (850 m hoogte): van zo’n 18 °C gistermiddag naar dit rond zonsopkomst! De aanwezige warme lucht kan zo maar nauwelijks uitstralen en wordt ook nog iets gemengd met de zelfs iets warmere lucht op enige hoogte. Op het 850 hPa-vlak (1550 m hoogte) volgt de grootste opwarming en de piek in de loop van vandaag.

Inmiddels is code oranje (aan de hand van de richtlijn 2 dagen >36 °C) van kracht voor het zuidoosten tussen tien uur vanochtend en acht uur morgenavond.

De laatste inzichten voor de maxima vandaag en morgen: toch weer wat warmer?

Vandaag: 38 °C mogelijk.

En morgen misschien toch nog 39 °C? Let wel: deze kaart toont niet de landelijke maxima maar de temperatuur om drie uur woensdagmiddag. In het westen en midden zijn de maxima dan al bereikt en gepasseerd.

En zoals gisteravond al geconstateerd: vooral voor het zuiden lijkt er -zij het een stuk gematigder- een verlenging van de hittegolf tot zondag in te zitten. Daarna komen we waarschijnlijk toch echt in de koele lucht terecht.

20u45: De bereikte maxima van maandag en de avondruns.

Zoals gezegd; vrij grote verschillen in de timing en snelheid waarmee de frontale zones zullen doorkomen op woensdag. Vanuit het westen lijkt het vanaf een uur of twee in de middag af te koelen, hoe snel zich dat oostwaarts verplaatst is nog onzeker.

Het maakt de verwachting voor de maxima ook lastig. Ik denk dat deze de verdeling representatief weergeeft, wanneer we er 0 tot 2 graden bij optellen. Ofwel: in het midden (misschien nog wel vrij ver naar het westen) kan het nog (even) 30 tot 32 graden worden. In het oosten 36 tot 38.

De meeste modellen laten geen al te zwaar onweer zien, slechts enkele vrij lichte buien vanuit het westen. HARMONIE en in mindere mate GFS doen dat wel; zij het met name langs de oostgrens of in Duitsland. Veel neerslag ook (tot 40 mm in een uur tijd).

En eorm zware windstoten! Maar ook dit is nog erg onzeker. Tot slot doen zowel het ECMWF (sinds gisteravond) als het GFS iets bijzonders met het vervolg; laat de warmte (25 tot 30 graden) nog even aanhouden tot zondag. Wie weet hoe zich dat verder ontwikkelt!

19u45: Met het dichterbij komen van de termijn waarop het “moet” gebeuren kúnnen de verwachtingen nauwkeuriger worden, mede doordat dan de hoge resolutie modelberekeningen binnen handbereik zijn. Vaak worden daarnaast de verschillen tussen de modellen kleiner, ook de manier waarop ze omgaan met instraling, droge lucht en bodem, windrichting, enzovoorts. Maar kunnen ook andere dingen een prominentere rol spelen, die de onzekerheid alsnog groot houden en/of de verwachtingen doen tegen vallen.

Precies dat is nu het geval. Het moment waarop de wind woensdag naar het westen draait en de ontwikkeling van buien springt nog erg heen en weer. Maar lijkt bovendien wat vroeger te komen. Daar waar het HARMONIE eerder nog met 39 °C voor woensdag kwam (met ook toen al een eerdere timing voor wat betreft de afkoeling ten opzichte van enkele andere modellen) is dat nu nog “maar” een hele krappe 38. In deze berekening al vroeg in de middag afkoeling vanuit het westen. Merk ook de felle buienlijn langs de oostgrens op; hier gaat het (in deze berekening!) goed los in de tweede helft van de middag. Straks nog de avondruns in detail!

19h20: Morgen wordt het nog een stuk warmer dan vandaag en landelijk de warmste dag!

Op uitgebreide schaal 34 tot 36 °C, misschien 37, al lijkt die voor België weggelegd in deze berekening. Het valt wel op dat dit HARMONIE model opvallend genoeg nu een stukje lager zit dan de andere modellen. Overigens is de tendens in met name de andere modellen dat de warmste lucht in het westen komt te liggen; over Zeeuws-Vlaanderen en het zuidwesten van België. Deels “gewoon” over de grond aangevoerd vanuit het hete westen en midden van Frankrijk.

19u00: Uit de reacties onder het vorige bericht: ideaal weertype om lichtende nachtwolken te spotten! Heldere omstandigheden, comfortabele temperaturen én precies de juiste tijd van het jaar.

Deze (en nog twee) foto deelde Jolanda met ons, gemaakt door haar man in de omgeving van Heerenveen om drie uur. O wat fraai, dank je wel! De kansen zijn volop aanwezig op het moment dat het donker genoeg is. Dat is zo ongeveer wanneer de zon meer dan 6 graden onder de horizon staat (ná respectievelijk vóór de burgerlijke schemering); zo tussen 23.00 en 04.30 uur. Kijk na zonsondergang richting het noordwesten; voor zonsopkomst richting het noordoosten.

18u40: Er werd in diverse media elders benadrukt dat de luchtvochtigheid hoog zal zijn; wat het extra drukkend warm / klam / benauwd maakt. In de diverse modelverwachtingen wisselde het beeld wat, zodat het toch een beetje de vraag was hoe dat uit zou pakken. We kijken even naar de situatie van eind deze middag; zo rond het moment dat de maxima van vandaag bereikt werden.

In de lage landen op dat moment deze temperaturen.

Bij deze relatieve luchtvochtigheid. Grote verschillen. Duidelijk is dat er vanuit het zuidoosten wat drogere lucht is aangevoerd. In het zuidwestelijke deel daarentegen erg vochtig!

Voor de ervaring van de hitte / benauwdheid (wat de combinatie van de temperatuur met de vochtigheid is) zouden we naar de dauwpunten kunnen kijken maar beter nog naar de gevoelstemperatuur of hitte-index. Zie de kaart hierboven. Morgen mogelijk een vergelijkbaar beeld, al zal het dan natuurlijk een stuk warmer én mogelijk ook iets vochtiger zijn. Dat zal zeker gelden voor woensdag tot aan de afkoeling!

18u10: Jawel.

Ergens tussen 17u30 en 17u40 werd in De Bilt precies 30.0 °C gemeten! De kansen op een landelijke hittegolf zijn daarmee nu groot. Al is het nog niet helemaal zeker; het is nog de vraag hoe snel woensdag de afkoeling volgt. Overigens geldt dat alle stations waar vandaag die tropische dag behaald werd kans maken op een hittegolf. Zie helemaal bovenaan dit bericht de uiteindelijk maxima; sommigen zijn nog een klein beetje opgelopen. Met uitzondering van Wilhelminiadorp; daar werd het gisteren maar 24.3 °C! Eindhoven zal morgen als eerste de hittegolf noteren; dat was het enige station waar het vrijdag al 25 graden werd en gisteren 30.

18u00: Afgelopen weekend deden we op basis van de hooggespannen verwachtingen een poll: wat wordt de hoogste temperatuur tijdens deze hittegolf? Even de inzichten op een rijtje:

Klaas 42.5 Deelen
Roland (Bodegraven) 41.2 Ell
Dennis B 40.9 Gilze Rijen
Mark (Breda) 40.7 Gilze Rijen
Leo 40.0 Arcen
Martijn Sonnenberg 39. 8 Gilze Rijen
Jeroen (Goirle) 39.6 Gilze Rijen
Sander (Dordt) 39.2 Eindhoven
Tdp (Zwolle) Deelen 39.2
Erik van Herwijnen Arcen 38.8
Steve VP 38.6 Eindhoven
Paul A Club 1989 Arcen 38.4
Michel 38.2 Maastricht
David Gilze Rijen 37.4
Asten (Soesterberg) 36.8 Gilze Rijen

Mooi, dank voor de inzendingen!

Maandag 17.30: Live-blog geopend! We beginnen met de spannendste vraag van dit moment: wordt dit een landelijke hittegolf? Daarvoor moeten er op het landelijke hoofdstation van het KNMI -De Bilt- minimaal vrij dagen op rij met 25 °C (“zomerse dagen”) of meer geregistreerd worden, waarvan minimaal drie met 30 °C of meer (“tropische dagen”). Wordt die 30 graden vandaag niet gehaald is de kans nihil, donderdag is het immers zo goed als zeker gedaan met de hitte.

Nou.. het schommelt wat, dat zal komen door af en toe wat menging met (veel koelere) lucht in de hogere luchtlagen, maar (nog?) net niet; om 17.10 uur tikte het maximum 29.8 °C aan..