Snel naar

Scandinavië ijs-en-ijskoud, lage landen natte sneeuw en Alpen onverminderd oke!

Extreme kou, Weersverwacting

Ergens was ik van plan dit bericht te koppen met “in het noorden zit de kou, dat is wat ik zeggen wou”. Bewust (bijzonder slecht), om aan te geven dat ik ondanks dat het vandaag Sinterklaas is niet de illusie en intentie heb dit Ronaldo’s ouderwets fraaie weergedicht te evenaren, bovendien dekt het zo een titel de lading toch niet helemaal. Er valt wel degelijk het één en ander te melden. Vanaf morgenavond maken de lage landen kans op (veelal natte) sneeuw waarbij de middellange termijn er echter niet zo goed uit ziet, en stiekem (..) kijk ik toch lekker even naar de Alpen. Dat zo meteen.

Eerst maar eens een uitstapje naar Santa-land! Je zal het meemaken toch, zo maar op een zondagmiddag. Niet minder dan 24 graden onder nul midden op de dag.

Daar (zie webcam Rovaniemi) rond de poolcirkel komt de zon niet of nauwelijks meer boven de horizon. Een uurtje of drie enigszins licht. Tijd om kerst-inkopen te doen! Met weinig wind en dit fraaie decor zal het toch alleszins te doen zijn; jaloers!

Grootschalig is de extreme kou in Finland en ook een steeds groter wordend deel van Noorwegen en Zweden. Op de openingskaart al te zien: op uitgebreide schaal (ruim) onder de -20 en lokaal -35 graden! Daarbij maakt het dus weinig verschil of we naar de “nachtelijke” uurtjes kijken dan wel midden op de “dag”. Verder noordwaarts immers 24 uur per dag donker. En sterker: afhankelijk van het weerpatroon kan de temperatuur in de loop van de dag dan soms zelfs verder zakken. Zo maakt het Zweedse Nikkaluokta actueel een duikvlucht van formaat! Actueel (13.00 uur UTC) -35,5 graden!

Karasjok in het uiterste noorden van Noorwegen doet met -35.4 ook lekker mee hoor! Ook in het Finse deel temperturen tot -33 graden en regionaal actueel verder dalend.

Een echt representatieve of leesbare kaart met de verwachting voor de komende dagen heb ik niet voorhanden. Dingen die meespelen zijn de fysieke afwezigheid van detailkaartjes, de grofmazigheid (van bv. het GFS model) en de onderschatting van de uitstraling (in bv het ECMWF model). Gezien de actuele situatie en de bronnen elders kunnen we er van uitgaan dat de komende dagen lokaal de -40 graden aangetikt of overschreden zal worden. Wanneer in Finland de -41.1 gehaald wordt zou (zo vroeg in december al!) 27 december 2020 overtroffen worden en dat de laagste december temperatuur sinds 1995 zijn en (bron: weer.nl). Het absolute december-record lijkt (vooralsnog) onhaalbaar; -47.0 werd het op 21 december 1919 (bronnen en meer details hier en hier; thx Mark!). Data allemaal aan het eind van de maand uiteraard. De records voor de gehele winter liggen onder de -50; meest gevestigd in januari maar deels in Noorwegen en Zweden ook al eind december. Zo vroeg in december derhalve extreem en record-koud de komende dagen!

Allemaal leuk en aardig -hé Nikkaluokta nu -36 😉 – maar hebben we daar wat aan voor de lage landen winter? Nee en ja. Als we nog een keer naar de kaartjes (actueel én de verwachtingen voor de komende week) kijken zien we dat het niet alleen in dat hele hoge noorden (al wekenlang) maar nu ook zuidwaarts koud is. Geheel Scandinavië en zeker de oostzijde van de Botnische Golf is indrukwekkend. Die zal rap afkoelen en dichtvriezen. Mocht het huidige patroon zich ook wat langer voorzetten -en daar zijn aanwijzingen voor- gaat ook die ijsbedekking richting record-waardes. IJs- sneeuwbedekking ten noord(oost)en van ons: altijd goed om maar alvast te hebben. Het verschil me de afgelopen jaren en dus de potentie is enorm.

Deels hangt de kou in Scandinavië en Siberië samen met de al maanden aanwezige kou in het noordpool-gebied en dientengevolge de fraaie ijsbedekking.

In deze grafiek lijkt het overigens nogal tegen te vallen. In het winterseizoen (waar de verschillen vooralsnog altijd veel kleiner zijn dan in de zomer) nog altijd zo’n 700.000 vierkante kilometer minder dan normaal en maar net iets meer dan na het rampjaar 2012?

Anderzijds: af 2006 was er in deze tijd van het jaar alleen in 2008, 2013 en 2014 méér ijs.

En er is nog een -groot- verschil: in 2012 (en ook andere jaren in de afgelopen decennia) was vooral het zee-ijs tussen Spitsbergen en Nova Zembla over een groot gebied vaak en langdurig verdwenen. nu is die situatie daar vrijwel normaal, aan het langjarig gemiddelde! De actuele negatieve balans komt overigens vrijwel geheel op rekening van het gebrek aan ijs in de Hudson-baai: daar waar die normaal gesproken nu voor zo’n 60% dichtgevroren zou moeten zijn is daar nog nauwelijks ijs aanwezig.

Goed, dan moet voor ons laaglanders de wind wel uit de goed hoek gaan waaien cq de luchtdrukverdeling gunstig zijn. Zover is het (nog) niet, op de middellange termijn (tot 15 dagen vooruit) zijn daar weinig aanwijzingen voor, die kou gaat ons (nog) niet bereiken. Actueel blijven we wel nog even kwakkelen en zitten er wat winterse verrassingen in. De eerste morgenavond! Op een frontaal systeem is er vanaf een uur of zeven kans dat de regen overgaat in (voornamelijk natte) sneeuw. De sneeuw die op bovenstaande kaart ook op de Hollandse kuststrook wordt berekend vind ik iets te enthousiast (in de oostelijke helft is de kans groter) maar geeft wel de situatie en kansen mooi weer: het zal voor een groot deel afhangen van de duur en intensiteit van de neerslag. Hoe intenser en langduriger hoe groter het effect van de neerslagafkoeling. Is dat alles groot genoeg valt een tijdelijk witte wereld niet uit te sluiten. Tot een duurzaam sneeuwdek (zoals ik elders lees en wat de modellen door hun gebrekkige bodemschema’s aangeven) zal het niet komen. Behalve dat door de vrij hoge temperaturen in de hogere luchtlagen de sneeuwfractie gering en nat zal zijn ligt de temperatuur aan, op en in de grond aanhoudend (ruim) boven nul. Bovendien zal die in de loop van de nacht naar dinsdag na het passeren van het front verder oplopen door het naar noordwest draaien en toenemen van de wind.

Dinsdagavond een gelijkwaardige situatie: een volgend front brengt ongeveer hetzelfde. uiteraard enige detail verschillen tussen de modellen, ik heb de meest roze bril (in dit geval het GFS model) er tussen uitgepikt. Het blijft nowcasten (lantaarnpaal-staren -:) ) in deze.

En zo sukkelen we nog even door. Nu ja, in de nacht naar donderdag wordt een retrograadje berekend: in een tijdelijk (zwakke) oostelijke) stroming nadert de volgende neerslag tegen de gangbare stroming in vanuit het oosten. Het ECMWF houdt de meeste neerslag ten noordoosten van Nederland maar het GFS laat het sneeuwen. Intensiteit niet al te hoog maar toch interessant omdat nu de temperaturen wél onder nul zouden kunnen liggen.

Pas in de loop van volgend weekend lijken we in een soort van lichte west-circulatie terecht te komen. Zonder dat dat direct al te grote gevolgen heeft voor de kou in Scandinavië en Siberië.

Daarna wordt de spreiding / onzekerheid (zoals bijna per definitie) snel groter. Rond 18 december ontstaat een nieuw clustertje (zo’n 10 tot 15% van de ECMWF-ensemble-leden) met vorst. Trendje in de maak? De (nog) langere termijn verwachtingen m.b.t. tot de drukverdeling wijzen daar ook nog altijd wel op. Kansrijk, maar afwachten maar weer 😉 Voetnoot bij de pluim: afgelopen week was er hoop op een aanstaande vorstperiode al komende week, in andere media werd zelfs stellig beweerd dat die er zou komen. Mijns inziens is, afgaande op ensembles, de kans nooit groter geweest dan zo’n 40 tot 45 %. Een relatief grote kans en meer dan de moeite van het volgen waard, maar niet meer dan dat! De bedoeling (bij bijvoorbeeld het trendje dat ik zojuist benoemde) is dat in de loop der tijd het percentage toeneemt;-) Of niet natuurlijk; vaak zien we op zeker moment “breekpunten” is er vanaf een bepaalde datum onzekerheid en/of is die er juist ineens uit. Het blijft spannend!

Hoe is het in de bergen? Marco deelde dit met ons vanuit Val Gardena. Lekker!

Elders zal het ook oké zijn. Wat lag Zell am See er vrijdag bijvoorbeeld mooi bij zeg!

Toetje voor de liefhebbers / positivo’s/ naïeven onder ons (tot die laatste groep reken ik mezelf want in het volste vertrouwen (op o.a. de booster-prik) geboekt in Valmenier 1800 met de voorjaarsvakantie) Fraaie bak met verse sneeuw voor de westelijke Alpen aanstaande woensdag! Dit zit in alle modelberekeningen.

In het ECMWF een volgende full-hit volgende week dinsdag! Die is echter nog zeer onzeker. Veel spreding zagen we hierboven ook al in de pluim voor Nederland. Het GFS doet het dan al heel anders bovendien: veel hogedruk-invloed tot ver op het continent, kurkdroge omstandigheden. Daarom ook al: dat zien we later!

Leo
Author: Leo

60 comments

  1. Zoals aangegeven in het vorige bericht, is Karasjok echt wel de koudste plek van Noorwegen – ligt op een hoogteplateau in Lapland – en dat toonde WetterOnline mooi aan in een recent artikel; het werd er vorige nacht maar liefst -35,1°C. Om in perspectief te plaatsen, dat is ‘beter’ dan het absolute kouderecord van België van de 20ste eeuw. In januari 1940, werd een temperatuur van -30,1°C opgetekend in Rochefort.

  2. De Alpen liggen er prachtig bij! Alles open voor zoveel mogelijk spreiding. Lekker buiten sporten met alle maatregelen zal toch weinig doen verder! Het virus is in alle landen dus mensen opsluiten in hun eigen land heeft weinig zin.
    Met andere woorden; Les Menuires 1 januari.. here we come!

    1. Je hebt helemaal gelijk Nils.Hier in Val Gardena nu alles open en het gaat perfect.Iedereen houdt zich aan de regels dus hoe veilig wil je het hebben.Gisteren 20 cm verse sneeuw en vandaag en morgen de zon er weer bij.Dat wordt genieten😀

      1. Ah, de lift omhoog naar Seceda, ik las dat je skipas elke dag gekoppeld moet worden aan je coranapas, is dat een vrij simpel proces?

        1. Heel simpel.Neem alleen QR code mee op papier.Nu aan de choco.idd op seceda

          1. Cucaaaaaaaa…… lekker hoor. Op papier voldoende? Dan tip misschien: papiertje lamineren.

          2. Heerlijke piste daar. Eerste stuk volgas naar beneden. En dan bij eerste hutjes paar hobbels voor (10cm) airtime. Langer wil ik geen lucht tussen sneeuw en mn ski hebben.

  4. GFS laat de kou niet zomaar wegglippen. Hogedruk blijft tegengas geven komend weekend, termijn van verzachting wordt steeds maar weer opgeschoven. Laagjes proberen boven- onderlangs te kruipen. Uiteindelijk geeft het zich dan toch gewonnen na het weekend??

    1. Rond de 21e ook weer spannend: een geblokkeerd patroon in de maak misschien waarbij de LL in een N/O stroming terecht ZOU kunnen komen…….

  5. Zou ook zonde zijn wanneer de verzamelde kou onze regio niet komt opzoeken…….. sterker nog, daar weer wordt weggeblazen door “warme” wind.
    Prachtig verzamelde info Leo! Zweden afgelopen nacht:

  6. mooie vooruitzichten. Langzaam aan heb ik toch wel vertrouwen dat het goed komt met de winter. Oostenrijk zal na komend weekend openen neem ik aan, hopelijk beperkt met weinig apres ski (zou het zuur vinden als we niet kunnen skien omdat apres ski 2G toch niet zo veilig blijkt).
    Vond bijgevoegde plaat nog van een van mijn favoriete webcams (Arlberghaus Zurs)


  7. Vanavond lekker naar buiten!

  8. Ik heb er nu ineens ook een goed gevoel over! Enige spannende is de Oostenrijkse lockdown. Lets go!

    1. Komt goed Jannes. Tendens in de media hier in Oostenrijk gaat naar openen (2G). Mogelijk gastronomie en hotels ‚pas‘ vanaf de 17e, maar dat is echt het allerlaatste. Wel ziet het er naar uit dat er geen apres ski kan zijn, omdat alleen zittend consumeren aan een tafel toegestaan wordt. Maar dat zou echt al prima zijn voor de meeste mensen in de huidige situatie 👍🏼

  9. Heel af en toe al een natte flats hier langs de lantaarnpaal. Gaat mooi worden vanavond!

  10. In het door Hans hierboven al getoonde Zweedse Naimakka schommelt de temperatuur actueel rond de -43 graden!

  11. In Stekene (BE) was het bij de meest instense regen af en toe een natte flats, bij het afnemen van de intensiteit direct weer normale regen. Kan nog wel leuk worden verder noordoostelijk. Een tijdelijk dekje zit er wel in zou ik zeggen

    1. Ik denk de koffiedikvoorspelling. Maar eerlijk gezegd denk ik ook dat we een prima winter krijgen.

    2. Deze..

      1. WOW…
        Is dit een soortgelijke voorspelling die NOAA ook maakt voor enkele maanden vooruit?

      2. Eén ensemble-lid (van de 51..; het zogenaamde “pietertje”..) uit de lange-termijn doorrekening van het ECMWF. Zucht .. Nog los van de twee blunders die ie maakt: het is niet SEASS maar SEAS5 (wat staat voor seasonal forecast system 5) én dat niet gemiddelde temperatuur wordt weergegeven maar de afwijking van de normaal (wat dus neerkomt op ca. -3 ipv -7)

        1. Hahaha……. “onze” weerkundig strateeg….. Is alweer even geleden dat we van hem hebben vernonen. Scherp Leo. 🙂

  13. Ik loop actueel een vijftal sneeuwradaranimaties langs. Volgens buienradar zou het al enige tijd nat sneeuwen in een deel van (Nederlands Brabant)? Wetteronline en Weerplaza houden het vooralsnog boven de Ardennen en de Eifel, waarbij Wetteronline ook iets westelijker over België wat signaal geeft, noodweer en weerslag zitten er een beetje tussenin. Gezien de actuele temperaturen lijken mij Wetteronline en Weerplaza het actueel het beste weer te geven?

    1. Meteen naar het raam gerend….lantaarnpaalstaren. Niets. Even naar de tuin. Niets. Alleen vieze dikke regen. Geen sneeuw hier.

      1. Af en toe een flats, meer niet nog. Avond nog niet voorbij.

    1. Zeker Koninks! Zolang we onder invloed blijven van Scandinavisch, Russisch dan wel Centraal Hoog, blijft de West Circulatie buitenbeeld. Al nattigheid genoeg de afgelopen maanden. Windpluim voor noordoost NL ziet er fraai uit.

      1. Dat zou heel goed kunnen Broer daar in het (uiterste) noordoosten. Bij een wind uit het oosten (over de sneeuw in Duitsland) koelt het ook nog eens flink af daar.

  16. In het door Leo hierboven al getoonde Zweedse Naimakka 😉 is het kouderecord gevestigd.
    Voor het seizoen zeer koude lucht bedekt nu heel Zweden. Maandag even na het middaguur werd de laagste temperatuur van het seizoen tot nu toe gemeten op -43,8° (voorlopige waarde) in Naimakka.
    De waarde van Naimakka is de laagste die in december in Zweden werd geregistreerd sinds 21 december 1986, toen Stenudden in Lapland -45,0° had.

  17. Nou dat valt dus vies tegen met de sneeuw. Welles / nietes discussies over wie of welk model (het meest) gelijk had zijn in deze kansloos. Het KNMI legt uit / licht toe (in de guidance): de temperaturen lagen / liggen simpelweg hoger dan in vrijwel alle modelberekeningen:

    2. btw hier tevens nogmaals aangestipt dat de modellen een (al dan niet realistisch) sneeuwdek voorts te langzaam laten smelten.

  19. NB eerder waren ze derhalve ook de mening toegedaan dat er meer en verder naar het westen (dwz in het midden van NL) gladheid door accumulatie zou optreden; die waarschuwing is ingetrokken.

  22. Hier (Venray) nu ook natte sneeuw. Maar er blijft nog niets liggen. Toch even kunnen genieten van de lantaarnpaal voor de deur.

  23. Leuk en dank voor de sneeuwmeldingen! Check ; daar waar de temperatuur rond of onder de 1 graad ligt denkelijk sneeuwval!

    2. Bodegraven ook natte sneeuw. Precies zoals ik voor ons verwachtte. Valt mij mee dus.

    3. NB. Aan de zuidwestkust is de wind inmiddels gedraaid (en toegenomen naar windkracht 5 tot 7) naar west tot noordwest.. zie de temperatuur..

  25. Venray is goed vertegenwoordigd tussen de reporters, maar helaas wat natte kledder en alleen buiten het dorp wat aaneengesloten witte plekken.

  26. Gisteravond laat mooie sneeuwval gezien. Een laagje aangevroren sneeuw op de auto is het enige wat er nog van over is. Wat doen de kaarten vanmorgen?

    1. Jaja! Lekker hoor!
      Hier wel wat vorst op de auto’s en plat dak van garage. Terwijl temperatuur volgens mij continu boven 0 heeft gelegen vannacht.

Comments are closed.