Waar letten we op bij de aanschaf van een weerstation en hoe zijn de eerste ervaringen met de Alecto WS-5500?

De vraag van één van onze lezers (Mark) -zijn er tips met betrekking tot de aanschaf van een nieuw weerstation?- kwam juist enkele weken nadat ik zelf dit fraaie pakketje had aangeschaft. Inspiratie derhalve om mijn overwegingen en ervaringen te delen! Omdat ik zo blij was als een kind én wilde delen waaraan ik het geld en de bonnen voor mijn verjaardag had besteed bij toeval nog enkele representatieve foto’s waaronder bovenstaande bovendien.

Waar letten we op, wat is belangrijk? De wensen en eisen kunnen divers en individueel verschillend zijn. Dingen die bij mij als eerste naar boven komen zijn duurzaamheid, installatiegemak, gebruiksgemak, stabiliteit (in het verzenden van de de data) en uiteraard nauwkeurigheid. De keuze is reuze. Er zijn honderden verschillende stations verkrijgbaar; van enkele tientjes tot enkele duizenden euro’s. Wil je iets fatsoenlijks in het -mijns inziens- middensegment zul je daar tussen de €150 en €250 aan uit moeten geven. Ook niet meer; de meerwaarde van de (veel) duurdere stations is relatief gering. Vaak alleen al vanwege de beperkende omgevingsfactoren. Daar zullen we eerst naar kijken.

Immers, een grootst mogelijke nauwkeurigheid van de metingen zal bovenaan het prioriteitenlijstje moeten staan toch. De leidraad en het streven is de officiële KNMI-metingen zo dicht mogelijk te benaderen. In het KNMI- “handboek waarnemingen” staat mooi omschreven hoe dat (volgend de WMO-richtlijnen) dient te gebeuren.

Bewust moeten we ons zijn van het ” zo dicht mogelijk te benaderen “. Twee aspecten spelen hierbij een rol. Het eerste is de kwaliteit van de apparatuur; eenzelfde hoogte daarvan als die van het KNMI zou vele duizenden euro’s kosten. Zie de temperatuur-sensor bijvoorbeeld: daar wordt o.a. met een gecalibreerd Pt-500 element gewerkt, om een meetfout <0.05° C te kunnen garanderen. Niet nodig natuurlijk voor (hooguit) semi-professionele metingen. De huidige goedkopere alternatieven zullen prima voldoen. Los daarvan wordt onze maximale nauwkeurigheid in (veel) sterkere mate bepaald door een tweede aspect: de omgevingsfactoren. Afhankelijk van hoe landelijk je woont en/of hoe groot je tuin is zal aan een voldoende vrije opstelling nooit voldaan kunnen worden. Toch is dat iets om naar te kijken en rekening mee te houden. Er wordt het volgende voorgeschreven:

Concreet gaat het er om dat het omliggende terrein ten aanzien van gewassen,
beplantingen en bebouwing rondom het waarneemterrein voldoende vrij is,
waarbij op een gebied met een straal:
a) van 25 m er zich geen gewassen en/of beplanting bevinden die een hoogte
van 50 cm te boven gaan
b) tussen 25 m en 50 m er zich geen gewassen en/of beplanting bevinden
met een hoogte tot 1,50 m
c) van 100 m geen obstakels zoals bomen en struiken
d) van 400 m geen obstakels zoals schuren of andere gebouwen en bossen;
Voor eventuele objecten buiten de straal van 100 m zal de hoogte minder
dan 1/10-de van de afstand van het object tot het meetterrein dienen te
zijn.

Afhankelijk van de aard van de obstakels zullen deze de meting als volgt min of meer beïnvloeden: de maxima doorgaans te hoog door reflectie van zonnestraling en uitstraling van warmte en de minima te hoog door uitstraling. Ook is het zelfs mogelijk dat er een soort “dalstructuur” ontstaat waarbij warmte óf kou in de “put” blijft hangen. Bovenstaande eisen zullen in onze praktijk vrijwel onmogelijk haalbaar zijn. Zoek de best mogelijke plek. Anderzijds is het wat het is; je meet de omstandigheden ter plaatse, inclusief het stads-effect.

Los hiervan zijn er nog de standaard opstelling van 1.25m tot 2.00m boven het maaiveld (het KNMI houdt 1.50m aan) én een goede afscherming van zonnestraling. Een goede schotelhut zou met betrekking tot dat laatste afdoende moeten zijn maar is dat vaak net niet. Wanneer je de keuze hebt: zorg voor een goede natuurlijke ventilatie (zo veel mogelijk wind rondom) én een zo schaduwrijk mogelijke positionering om tot de gemiddeld beste resultaten te komen. Anderzijds kan plaatsing in de zon toch ook een overweging zijn. Zeker wanneer we één vaste unit met daaraan alle sensoren hebben (daarover zo meteen meer). Het snellere drogen zal de levensduur bovendien ten goede komen.

Voor de windmetingen zullen de verschillen met de professionele apparatuur er ook zijn maar die zijn -zeker op het oog- mijns inziens geringer. Hierboven de zogenaamde cupanemometer met de welbekende drie halve bolletjes.

En hier de windvaan. Een stevige bevestiging en een goede uitrichting (op het noorden) zullen volstaan. Anders ligt het -ook hier- met de omgeving. Officieel dient:

• er op 10 meter hoogte boven het maaiveld gemeten te worden
• de ruwheid van het terrein in alle richtingen <0.50 meter te zijn
• de afstand van de windmast tot nabije obstakels ten minste 10 x, doch bij voorkeur ten minste 20 maal de obstakelhoogte (geldt voor alle obstakels).

Nog los van de montage-uitdaging in een stadse omgeving ook vrijwel onmogelijk. Uiteraard afhankelijk van hoe groot de obstakels zijn zullen ze altijd in meer of mindere mate tot minder windregistratie en oneigenlijke wervelingen leiden. Als het al lukt is de nok van je (hoogste) dak het beste alternatief.

Op de neerslagmeting ga ik niet al te diep in. Hoewel de KNMI-eisen ook hierin complex en streng zijn kan hier weinig aan fout gaan en voldoet de meeste apparatuur prima. Tenzij we voor het professionele gebied (en dito prijs) gaan zullen we het veelal hiermee doen: de trechtervormige unit, van binnen voorzien van een wip-wap-bakje dat volloopt en bij omslaan een signaal afgeeft. Enige vrije opstelling (van omheining, beplanting, etc.) en een goede waterpas-opstelling zijn de dingen waar je op moet letten. En de mogelijkheid tot onderhoud d.w.z. schoonmaak; vervuiling is uiteraard het meest kwetsbare punt.

Soms, zoals hier, is een station ook uitgerust met een stralingsmeter (de witte cilinder in het midden) en (als afgeleide daarvan) zonkrachtmeting. Leuke gadget en goed om de metingen op locatie voor jezelf te vergelijken. Maar verreweg het minst betrouwbare onderdeel. De meetmethode ken ik niet maar is geheel anders dan (de pyranometers) van het KNMI. Belangrijkste hiaat en fout hier is ieder geval dat er alleen maar loodrecht omhoog gemeten wordt. Met tot gevolg dat er bij een lage invalshoek van de zonnestraling (veel) te laag gemeten wordt en bij een hoge zonnestand te hoog. Voor zover van waarde: een zo hoog mogelijke plaatsing met zo veel mogelijk vrij uitzicht op de noordoostelijke tot (door het zuiden) noordwestelijke horizon is de beste positionering. Een ander negatief puntje blijft naar mijn idee toch wel de duurzaamheid. Vooral de windmeters ogen met het dunne kunststof fragiel. Het zal een compromis zijn: enerzijds moet het betaalbaar blijven, anderzijds natuurlijk zo licht mogelijk, om zo goed mogelijk te kunnen meten.

De luchtdruk wordt meestal op de binnen-unit gemeten. Geen punt en feitelijk zelfs de beste methode; hiermee ben je voor het grootste deel af van de meest verstorende factor de wind; die voor relatief grote fluctuaties kan zorgen. En tenzij in sterk geconditioneerde ruimtes (denk bv. aan laboratoria, cleanrooms, vliegtuigen waar een (soms zelfs sterke) over- of onderdruk kan heersen) doorgaans vrijwel identiek aan de buitenlucht.

Dat gezegd hebbende.. Deze vorige foto verraadde het al enigszins: helaas bestaan de meeste stations uit het midden-segment tegenwoordig uit één vaste unit. Gemak dient de mens en zal de markt zijn kennelijk. Wat ook een rol speelt is dat voornoemde vereisten toch sowieso maar zeer beperkt haalbaar zijn. Ik denk zelf een mooi compromis voor wat betreft plaatsing gevonden te hebben. Daarover zo meteen wat details. Maar, voor welk station gaan we?

Een eenduidig advies kan ik eigenlijk niet geven. Enerzijds staat er (in diverse fora) teveel (individuele) info, anderzijds komen de beschrijvingen van de diverse producten meest niet heel veel verder dan welke parameters ze meten en hoe het met het gebruiks- en bedieningsgemak zit. Waar ik het meest in geïnteresseerd ben is de nauwkeurigheid maar dat is maar moeilijk te vinden. Mooi zou het zijn als onze lezers hun ervaringen, maar ook tips en aanvullingen, onder dit bericht willen delen. Voor zover -moest ik dan toch wat zeggen- heb ik wel het idee dat de Alecto WS-5500 een prima keuze is. Populair onder onze lezers, ook in diverse testen op internet als beste uit de bus komend. Voor een schappelijke prijs als je bereid bent er wat aan uit te geven. Mooie overzichten van wat er zoal verkrijgbaar is zijn o.a. te vinden bij de weerspecialist en weerhuisje.nl. Heb je eenmaal je keuze gemaakt loont het zeer waarschijnlijk de moeite verder te shoppen door op merk/type te googelen. De prijzen lopen enorm uiteen; in mijn geval slaagde ik uiteindelijk (in de aanbieding) voor €155 i.p.v. de (adviesprijs van) €249 waarvoor ik het station in eerste instantie te koop zag staan.

Overigens valt het op dat (vrijwel) identieke (buiten)units onder verschillende merknamen verkrijgbaar zijn. Of soms ook in verschillende configuraties. Zie je niet op tegen wat meer (internet)puzzel- én montagewerk is bijvoorbeeld bovenstaande een beter alternatief voor de Alecto WS-5500. Net iets duurder uitvallend maar met het voordeel van de mogelijkheid tot losse plaatsing van alle sensoren én uitbreidbaar (een groot nadeel van de 5500; niet mogelijk). Zie daarvoor dit topic op hetweeractueel. Ongetwijfeld zal er daar en op andere fora (zoals weerwoord) meer te vinden zijn maar zover ben ik niet gekomen.

Over de montage gesproken: met mijn twee behoorlijk linkse handen was dat óók een aspect wat ik meenam in mijn overwegingen. Maar, ook dat is doorgaans wel goed in orde tegenwoordig. Op de vorige foto zichtbaar: hoewel het Alecto WS-5500 station weliswaar zonder montagemateriaal geleverd wordt is het wel -mooi- voorbereid. Aan de onderzijde van het station twee met vleugelmoeren verstelbare ringen. Een metalen buis met voet of een buis met bevestigingsbeugel zijn hieraan eenvoudig monteerbaar.

Een beetje klusser zal voor hooguit enkele tientjes het materiaal wel op de bouwmarkt kunnen vinden. Maar zoals gesteld.. niet aan mij besteed. Voornoemde weerspecialist levert de geschikte materialen min of meer kant en klaar (maar prijzig) waaronder een voet als hierboven ook. Deze “satelliet balkonstandaard” is vrijwel identiek, maar vond ik echter een stuk goedkoper op allekabels.nl. De buis is één meter lang.De voet inclusief verstelbare pootjes om het boeltje mooi waterpas te zetten! Bewuste keuze; naast het gemak ook bijzonder eenvoudig te verplaatsen of zelfs te demonteren. Ideaal bij wens tot verplaatsing of verhuizing. De voet is te verzwaren met 4 tegels van 30x30x4 cm; zodoende is het geheel orkaan- aardbeving- en tsunamibestendig! Erachter op de foto overigens de test-opstelling.

Mijn stadstuin is geheel ingebouwd en bovendien zowel bij mijzelf als de buren rijkelijk groen inclusief enkele bomen. De beste -of feitelijk minst slechte- plek werd zodoende het schuurdak. Spannend vond ik vervolgens nog wel of de data-overdracht goed plaats zou vinden. De binnen-unit staat in de woonkamer op zo’n 20 meter afstand; achter diverse muren, onder een onhandige hoek, en vlak naast de televisie. Bij een theoretisch “open veld” bereik van 100 meter maar in dit soort situaties geschat op zo’n 25 meter zou dat wel eens krap aan kunnen zijn. Maar die verloopt vlekkeloos, evenals naar mijn router (voor de upload naar internet). Keurig wordt iedere 16 seconden signaal ontvangen en doorgestuurd; ik constateer vrijwel geen drop-outs. Overigens op de 868 mHz-band. Hoewel er ook stations zijn die op 433 mHz uitzenden is dit de meest voorkomende. Ondanks dat (veel) meer apparatuur gebruikt maakt van deze frequentie schijnt het toch redelijk storingsvrij te zijn. Maar zal dat wellicht afhangen van je individuele situatie. De meetresultaten vallen vooralsnog niet tegen. Volgend de richtlijnen staat het station nu iets te hoog voor het meten van de temperatuur maar elders las ik dat een hoogte tot 3 meter aanvaardbaar is, slechts zeer kleine verschillen oplevert. Denkbaar is het dat onder zeer sterke uitstralingsomstandigheden in de winter de minimumtemperatuur iets te hoog uit zal vallen. In de zon lijkt het dat de schotelhut nét niet voldoende zijn werk doet. Bij maximale instralingsomstandigheden met weinig wind midden in de zomer loopt het verschil op tot zo’n twee graden met omliggende KNMI-stations. Maar zoals eerder gesteld, deels zal het stads-effect (wat gewoon wel aanwezig is) gemeten worden en acceptabel zijn. Is die instraling er niet (bewolking of nacht) is het verschil nihil. Wind meet ik wel veel te weinig maar dat accepteer ik voor wat het is.

Los van de upload naar weatherundergrund (inclusief app) en ecowitt via de wifi (router) biedt de binnen-unit toch wel wat fijne extra functionaliteit. Hier zijn alle instellingen te maken, inclusief (deels automatische) resets. Naast een snelle scan van bijvoorbeeld de neerslagtotalen en minima en maxima is hierop verder bij afwijking per parameter die bij te stellen (éénpunts-kalibratie).

Gebruik daarvoor de welbekende gegevens van de officiële KNMI-stations op de site van het KNMI (in tabelvorm) of (de aanklikbare kaart op) Weerplaza, voor de / het station(s) in jouw omgeving. Uiteraard kun je dat het beste doen bij een vlakke verdeling over heel het land bij een stabiele weersituatie. Wees er echter voorzichtig en hou het bijvoorbeeld eerst voor een langere tijd bij. Omdat er immers maar op één punt te kalibreren valt kan dat verkeerd uitpakken; bijvoorbeeld dan beter in de lage range maar slechter in de hoge range of andersom.

Zelf heb ik de luchtdruk bijgesteld. Met maar liefst 7 hPa! Het is me ook met eerdere stations al opgevallen; dit is vaak een zwak punt. Maar nu na de correctie gaat het prima. Merkwaardig blijft trouwens wel dat de berekening tussen de absolute en relatieve luchtdruk niet klopt; het verschil zou zo’n 8 hPa bedragen. Dat klopt van geen kant; bij een verschil van zo’n 5 meter t.o.v. zeeniveau zou dat verschil nihil moeten zijn.

De installatie naar internet was een behoorlijke puzzel en omdat het even geleden is weet ik ook niet meer precies hoe ik het allemaal gedaan heb. De installatie en functionaliteit bestaat uit drie delen: (gratis) account en registratie bij weather undergrond / wunderground, idem voor ecowitt, en het dowloaden van de app WS View. Via de (verouderde) bijgeleverde handleiding kwam ik er niet uit; via de internet handleiding wel. Hierboven een screenshot van de WS view app. Handig voor een snelle live-scan. Via de website van Weather Undergrond is het eveneens zichtbaar, naast alle andere aangesloten stations wereldwijd.

Méér biedt de website van ecowitt; daar is ook de historie -onbeperkt en in vele formats- zichtbaar. Mooi en prima, maar ergens toch een gemis. Liefst zou ik hiernaast ook graag de ruwe data (naar tabelvorm) lokaal op mijn PC willen downloaden. Denkbaar door bijvoorbeeld een data-logger op de buiten-unit die je dan eens in de zoveel tijd uitleest. Op een vroeger station wel gehad ook. Maar helaas, actueel (in het midden-segment) nauwelijks verkrijgbaar.

Wat jullie? Zoals gezegd: op-en aanmerkingen, aanvullingen en (andere) ervaringen zijn van harte welkom; deel ze!