
De titel laat in combinatie met deze foto weinig te raden: ter plaatse zijn we ook om! Verderop in dit bericht meer boeiende details!
We doen hem maar weer eens! Exact 50 jaar geleden, juist voor de hete en lange zomers van 1975 en 1976 een nummer één notering maar heerlijk actueel. Afgezien dan van die dia’s, drijven op een vlot in de rivier, jeu de boules en golf spelen, etc.; nostalgie. De tijden zijn veranderd! Bovendien had Gerard destijds waarschijnlijk nooit vermoed en bedoeld dat we die constatering pas half oktober zouden doen. Toch is het dan weer zover; de omslag is er vrij abrupt gekomen.

De zomer was lang, met opmerkelijk laat in het seizoen nog veel warme dagen (>20 °C). Helemaal klaar zijn we misschien toch nog niet maar zeven (of vijftien voor De Bilt) zullen er niet meer bijkomen. Waarmee het totaal een tweede plaats op zal leveren sinds het begin van de metingen (1956). Voor de gelegenheid uiteraard Rotterdam gekozen. De top tien bestaat louter uit jaartallen van deze eeuw; ver ná 1973. Overigens kende 1973 een gemiddelde zomer (48e plaats) met 71 warme dagen. Voor De Bilt ligt dat een klein beetje anders: daar kende 1973 81 warme dagen en houdt ook 1959 zich met 112 dagen op een vierde plaats staande, ten opzichte van slechts 98 in Rotterdam. Waarmee ik kort door de bocht concludeer dat de verschillen tussen het westen en midden van Nederland kleiner geworden zijn.

De omslag was abrupt en groot: maximumtemperaturen zoals die van vandaag zijn we niet meer gewend en hebben we lang niet gezien; met afstand de laagste sinds 26 april. Overigens is zo’n 15 °C normaal voor de tijd van het jaar.

De laatste vorst trad in De Bilt op 27 april op, landelijk op 3 mei. Komt het er de komende dagen toe? De kans is klein maar aanwezig. Frisjes in ieder geval! Komende nacht lijken de laagste temperaturen weggelegd voor het zuidoosten. Een graad of twee in Zuid-Limburg op waarnemingshoogte, aan de grond mogelijk wel net wat lichte vorst. In de Ardennen en Eiffel toch wellicht net onder het vriespunt op waarnemingshoogte. In de nacht naar dinsdag nog een keer fris, dan waarschijnlijk vooral in het noordoosten.

Tot gisteren stond er fraai staaltje winterse voorpret in de kaarten. Meerdere zo niet bijna alle modellen lieten in de berekeningen volgend weekend een zeer koude polaire tot zelfs bijna arctische stroming tot over de lage landen komen. Met temperaturen op het 850 hPa-vlak (in deze op ruim 1300 meter hoogte) tot -8 °C zelfs garant staand voor enige sneeuwval tot in het laagland. Eén en ander zat inclusief de straffe oostenwind bovendien zeer stevig in het ECMWF-ensemble.

Zat dus.. Zo zien we maar weer eens: soms lukt het zelfs niet verder dan een dag of vijf succesvol vooruit te kijken. Overigens kopte het KNMI vanmorgen in de guidance met de variant “terug naar de tekentafel”; dit om maar aan te geven hoe verbazingwekkend de plotselinge wijziging is. Overigens is het wel mooi om te zien dat meerdere modellen actueel min of meer datzelfde deden / doen. Lijkt me dat ze -op zich- steeds beter worden maar actuele wisselingen veroorzaakt worden door grote onvolkomenheden in de uitgangssituatie.

Helemaal gedaan is het toch nog niet. Sowieso komt zo’n omslag de voorspelbaarheid uiteraard niet ten goede. Hierboven zichtbaar wat er gebeurd is in modellenland: in de jongste berekeningen ontstaat het Scandinavische hoog nog steeds maar is het veel minder omvangrijk en de stroming (voor kou bij ons) bovendien ongunstiger.

De kou lijkt nu niet tot bij ons te komen maar is niet ver weg, met bovendien een scherpe grens en tegenstelling. Goed mogelijk dat Denemarken en het noorden van Duitsland daar wel wat van mee gaan krijgen!

Bij ons echter waarschijnlijk dus een zuid tot (van oorsprong) zuidwestelijke stroming. Deze hoogtekaart doet zelfs weer ouderwets zeer aan je ogen.

Goed, een pluim is maar een pluim zagen we dus al maar dit is het actuele beeld. In die zuidelijke stroming kan het donderdag zomaar nóg een keer twintig graden worden. Winterse voorpret is nu ver te zoeken. Eerder wisselvallig en (vrij) warm herfstweer dus, met van tijd tot tijd aardig wat wind en mogelijk forse neerslagsommen. Het ECMWF doet zo’n 40 mm voor de komende tien dagen; het GFS tot regionaal 70 mm. Zeker gezien bovenstaand relaas maar feitelijk per definitie kijk ik niet verder, om nog maar niet te spreken over een seizoensverwachting.

Ook voor de Alpensneeuwliefhebbers geen goed nieuws. Misschien dat er vandaag een paar centimeter gevallen is maar dat zal -tot op grote hoogte- rap smelten. Vrijdag staan deze temperaturen op 1300 meter op het programma. Vooral vrijdag en zaterdag is regen tot boven de 3000 meter mogelijk. Misschien dat er volgende week zondag of net na volgend weekend wel verkoeling volgt maar dat is nog ver weg.

Aan de flanken van het Scandi-hoog wel serieuze sneeuwval; zie eens wat er bij komt komende week. Dat is wel mooi; zou wel eens vrij duurzaam kunnen zijn zo in deze tijd van het jaar. Koud bovendien: met name in het noord(west)en van Scandinavie kan het vanaf woensdag ook overdag onder het vriespunt blijven en komt in de nachten op uitgebreide schaal veel strenge vorst voor.

Tot slot dus een zonnig uitstapje. De wereld van de zonne-energie is ook voor mij opengegaan! Ik moet eerlijk zeggen dat ik tot voor kort nooit gedacht had daar reclame voor te zullen maken maar wow. Na me eindelijk eens wat meer in de materie verdiept te hebben 9 panelen aangeschaft (6 op het zuidwesten / deze voorkant, 3 op het noordoosten). Mijn verbazing steeg overigens al tot ongekende hoogte tijdens de installatie afgelopen dinsdag. Bijzonder acrobatische fratsen van de heren installateurs. Op mijn werk zou dit waarschijnlijk tot ontslag op staande voet leiden. Maar goed, ieder zijn vak (en ik snap het ook wel). Puik werk trouwens, alles zeer netjes aangelegd in rap tempo.

De specificaties van de 430 Wattpiek panelen. Wat? Dat algemeen gehanteerde getal is bruikbaar (je jaarverbruik x 1,1 of andersom, wat ook veel gehanteerd wordt, het aantal Wattpiek x 0,85 (het zogenaamde “rendement” maar hier zit heel berekening tussen, hangt uiteraard ook af van de hoeveelheid licht / zonneschijn) is ongeveer wat je nodig hebt aan Wattpiek in totaal) en in zekere zin ook wel eerlijk omdat alle leveranciers het op dezelfde manier doen maar ergens slaat het nergens op. Feitelijk steekt het als volgt in elkaar: (zonne)straling (in Watt per vierkante meter) x oppervlakte (in vierkante meter) x rendement = opbrengst (in kWh) . Voor de berekening van het aantal Wattpiek (per paneel) gaat men uit van de STC ( standaard testcondities). Die zijn: 1000 Watt / vierkante meter aan instraling, bij een paneeltemperatuur van 25 °C . Voor mijn panelen geldt dan dus: 1000 Watt x 1,998 vierkante meter x 21,52 % rendement = 429,97 Wattpiek (wat dus het maximaal opleverende vermogen is). Je zult begrijpen: omstandigheden die in de praktijk vrijwel nooit voorkomen. Die maximale instraling van 1000 Watt / m2 halen we slechts een aantal uren op een zonnige dag in juni. Maar dan ligt de temperatuur van de panelen natuurlijk weer ver boven de 25 °C . Overigens valt dat verlies in tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd nogal mee. Weliswaar presteren de panelen het beste bij een temperatuur van 25 °C maar is de afname ongeveer een half procent per graad toename. En is dat acceptabel: dat nadeel weegt niet op tegen het voordeel van de vele inkomende straling. Maakt aan de de andere kant dat ook op een zonnige winterdag er lekker geproduceerd kan worden. Voorst bestaat ook de NOTC waarde (die wat meer realistische testomstandigheden kent) maar omdat die niet veel gehanteerd wordt ga ik daar niet verder op in.

Even was ik bang dat ik het noodlot over ons had afgeroepen; sinds de installatie op dinsdagmiddag over de drie dagen daarop slechts een uurtje of drie zon. Dit was bijvoorbeeld de opbrengst afgelopen donderdag. Waarbij overigens uiteraard ook wel op te merken valt dat zelfs bij bewolkt weer er meestal toch nog wel enige productie is. Feitelijk maken we hoewel natuurlijk wel het meest niet (alleen) gebruik van directe zonnestraling maar van alle inkomende kortgolvige (ofwel globale) straling. Vanmorgen nog even gecheckt met behulp van mijn weerstation / stalingsmeter: al vanaf circa 15 Watt / m2 gebeurt er iets! Bedenk hierbij dat de zon “schijnt” (volgens de KNMI / WMO definitie) vanaf 120 Watt / m2 !

Maar hé, dan gisteren! Totale opbrengst zo’n 9,6 kWh! Bijzonder fraai voor zo’n dag ergens midden oktober toch.

En, interessant natuurlijk, er valt wel wat aan na te rekenen. Enerzijds theoretisch vrij eenvoudig, anders in de praktijk vrij lastig. Beste manier is natuurlijk aan de hand van actuele stralingsgegevens. Maar die zijn beperkt en lastig te meten; tenzij professioneel (zeer kostbaar dus weinig beschikbaar) nogal onbetrouwbaar. Hierboven mijn eigen weerstation-gegevens. Met als bijkomend nadeel (van de veel te goedkope oplossing én de nooit ideale plaatsing t.o.v. schaduw) dat die bij een lage stand veel te weinig straling registreert en bij een hoge stand (door te veel reflectie door het ontwerp) te veel. Toch op het meest ideale moment (13.15- 13.30 uur, na tijdsverschil) een voorbeeld op dat moment. En representatief; stralingsmeter én vooral (zon)licht ontvangende panelen (slechts aan de voorkant) ongeveer in zelfde positie ten opzichte van de zon. Over dat kwartier gemiddeld 500 Watt / m2 . Vermogen zou dan moeten zijn: 500 Watt x 12 m2 x 21,5 % rendement = 1,29 kW.

En zie daar (deze grafiek uit de app geeft de geproduceerde energie per kwartier aan dus x 4 voor vermogen (wat ook in de app zichtbaar is maar ik niet in screenshot gevangen krijg) : klopt!
Bij gebrek aan stralingsgegevens kan het ook anders; met de data achteraf van het KNMI met behulp van de dichtstbijzijnde stations. Nog onnauwkeuriger natuurlijk maar bij benadering toch te beredeneren. Met overigens nog wel een kleine systematische fout: hier wordt alle straling gemeten; dus ook die die weinig of niets doet produceren. En er vanuit gaand dat de panelen de hele dag alle straling ontvangen. Maar toch. De berekening wordt dan iets anders want het KNMI registreert de totale straling als gesommeerde Joules / seconde / cm2 . Derhalve: gisteren bedroeg het gemiddelde van de stations Rotterdam en Cabauw (voor mij de twee dichtstbij gelegen stations) 1021 Joule / cm2 . Dat is dus 10.210.000 Joule / m2 . Voor het omrekenen naar Watt moeten we dit dus delen door 3600; = 2836 Watt / m2 . Dit x het rendement van 21.5% = 610 Watt / m2 . Dit x 18 m2 aan panelen = 10.975 Wattuur = 11 kWh. Mijn daadwerkelijke productie was 9,6 kWh. Komt goed in de buurt. Het verschil zal uiteraard veroorzaakt worden doordat vooral de panelen aan de achterkant slechts een gedeelte van de dag zon ontvangen.
Al met al een prachtige techniek en wat mij betreft dé perfecte klimaat-investering. Relatief milieuvriendelijk en fossiel besparend uiteraard. Dit is het moment ook: enerzijds is de techniek mooi doorontwikkeld en anderzijds zijn er nog volop (subsidie) regelingen zoals de BTW-vrije aanschaf en eventueel een financiering met behulp van een renteloze lening via het warmtefonds. Verder is het wel wat afwachten wat de ontwikkelingen zullen zijn met betrekking tot de saldering en tergleververgoeding. Maar los van dat het daarmee mogelijk zo’n vaart niet zal lopen kunnen we ze maar vast hebben liggen. Mogelijk en hopelijk komen vervolgens de ontwikkelingen met betrekking tot de thuis-accu’s in beeld. Tot slot zie ik de toekomst zoals wellicht bekend letterlijk nóg zonniger tegemoet door de klimaatsverandering:
- warmere lucht kan meer vocht bevat dus zijn er minder wolken
- er lijkt een trend gaande dat wij meer met hogedrukinvloed te maken hebben en gaan krijgen dus minder wolken
- schonere lucht (minder luchtvervuiling) zorgt voor minder (stof en zwavel gerelateerde) aerosolen / condensatiekernen dus minder wolken
- minder stof en aerosolen zorgen voor meer inkomende zonnestraling!
Als de sneeuwkanonnen aan gaan dan weet je dat het winterseizoen weer op het punt staat van beginnen. Obergurgl/Hochgurgl
De nieuwste berekeningen van ECMWF en GFS geven nu voor zaterdag overdag maar max 5 graden aan.
De kaarten zijn blijkbaar weer opnieuw geschud.
Yup, hoewel het sowieso kortdurend zal zijn wordt het toch weer spannend. En -zeker voor het gevoel- mogelijk bijzonder koud; met een harde oostenwind. Een scherpe grens in de huidige EC (hoofd) berekening in de nacht naar zaterdag en zaterdagochtend in het uiterste noordoosten langdurig sneeuwval; in dit scenario waarschijnlijk genoeg voor een tijdelijk sneeuwdekje. In Zeeland en België veel regen bij zo’n + 12 graden! Het GFS berekent de kou én neerslag een stuk zuidelijker: koud in de gehele lage landen met sneeuw voor het zuidoosten van België. Wel moet gezegd dat de hoofdruns qua temperatuur ver onderin het ensemble zitten.
Op de Waddeneilanden zelfs even een oosterstorm in de berekeningen!
Holy crap.
Kijk eens naar die dauwpunten op zateragochtend.
En dan met een stevige oosten wind.
BBBRRRRR…..!!
Hellman wedstrijd al in aantocht Leo?
Van zomer via een ultrakorte herfst even naar de winter op deze manier en weer terug naar prettig nazomerweer. Wat een rollercoaster. Goed voor de verkleuring van het blad want de bomen en struiken staan er nog erg groen bij. Maar met een fikse storm zou er nu veel schade zijn aan de bomen door al dat blad.
Deze skileraar komt mij erg bekend voor… 😉
Nog 60 dagen en dan begint het seizoen in Filzmoos
Mikey!!
Zoals gezegd (maximaal 😉 ) kortdurend en relatief hebben we er natuurlijk niks aan want het is pas half oktober maar wat een geweld met name in het noord(oost)en ook in de laatste berekeningen in de nacht naar zaterdag en zaterdagochtend. EC doet (net iets meer dan GFS) volle storm, rakend aan zware storm (windkracht 10) uit nu het noordoosten over Vlieland en Terschelling met windstoten tot ruim boven de 100 km/uur. Met vooral in Groningen mogelijk enige tijd (natte) sneeuwval. Om van sneeuwjacht / sneeuwstorm te spreken gaat net wat te ver want de temperaturen zullen rond / net boven nul liggen en het ligt bovendien allemaal een beetje op de grens van regen / sneeuw. Overigens is er inmiddels een gerede kans (op basis van het huidige EC ensemble zo’n 40%) dat zaterdag een datumrecord gaat opleveren voor o.a. De Bilt. Dat maximum staat op 6.3 °C (1952). Mogelijk zelfs ver daaronder en dan mogelijk de laagste maximum temperatuur over de eerste 23 dagen van oktober. Net geen decaderecord omdat het immers op de 21e zal zijn. Het GFS legt de kou overigens opnieuw wat verder naar het zuiden en iets later in het weekend.
Toegift voor onze zuidelijke lage landers in het algemeen en Frederic in het bijzonder: de GFS 18 run laat aanzienlijke sneeuwval zien in de nacht naar zondag voor de zuidoostelijke helft van België. In hoog-België bovendien bij temperaturen nét onder het vriespunt. Bij dan / daar weinig wind overigens.
GFS06 geeft de eerste sneeuwvlokken in Limburg met dagtemps van 1° à 2°C:
eerste (smeltende) sneeuwvlokken:
’s avonds en ’s nachts op meer plaatsen smeltende sneeuw:
weinig kans nog voorlopig. Afgelopen zaterdag gaven Ronaldo en ik het ons VW.NU Whatsapp-groepje hooguit 2% kans. Die is nu iets gestegen, naar 5% zowat 😉
Laat dit nu dan eens de winter zijn waarbij de winterse berekeningen uiteindelijk wel de goede kant op vallen.
Die hoofdlijn mag wat mij betreft ingekopt worden 🙂
het koudeputje lijkt de oversteek naar het continent niet goed te gaan maken komend weekend.
Dode mussen 1 – Koude beren 0
Poehee was is het hier koud in NL bbbrrrr.
Van 27 C. naar een gevoelstemperatuur van 4 C. Ik dacht ik kom maar gauw terug om de eerste sneeuwvlokken te kunnen spotten maar helaas, 0% kans hierop dus het was een echte fictie en kunnen we (voorlopig) nog blijven dromen van/over het “witte goud”. Komende tijd HERFST….. mmmmm, ik heb nog de foto’s 😉
Vrijdag hele dikke zuidföhn in de Alpen met een gradient van 11 HPA. Dat is enorm hoog. Windstoten van 200 KMH op de toppen is niet uitgesloten. Straks waait de berg nog weg!! 😉
Scheelt wel als wij op wintersport gaan als die bergen noordwaarts worden geblazen. 🙂
Hoorde op RTL weer dat boven de 2400m er tot 2m sneeuw kan vallen komende dagen.
Yup, wat een gekkigheid ergens. Met inderdaad 1-0 voor de dode mussen. Toch enorm bijzonder hoe de modelberekeningen zo op en neer sprongen van run tot run, zelfs dus tot zo’n 3 a 4 dagen van tevoren. Met daarbij nogmaals opgemerkt dat (op zelfde tijdstip van de berekeningen) steeds vrijwel op dezelfde lijn laten, wat het nog gekker en voor mij onverklaarbaarder maakt. Wat nu overblijft is een enorme bak “warm” water (t/m zondagavond overal 20 – 40 mm) en, toch nog opmerkelijk, de grote temperatuursverschillen tussen noord en zuid en de toch nog altijd stormachtige oosten(!)wind (tot windkracht 8 op de Wadden) in het noorden.
Zeker groot temperatuurverschil. Het is zwoel buiten vind ik.
Behoudens windkracht 6 á 7 op De Wadden valt het reuze mee met de (warme) wind. Jas kan uit 🤗
Heren expert metereologen: ik vraag me af > 1) is het zo dat de aarde de komende tijd eerst flink moet afkoelen voordat de kou echt kans krijgt om af te zakken. 2) verwachten jullie dat dit langer of moeilijker wordt door de warmere periodes die we in zomer/nazomer hebben gehad?
dat uitzakken van kou is vooral moeilijker door de warmere periodes van de laatste paar decennia, niet enkel van deze zomer/nazomer
Hoi Nicholas.
er is geen pijl op te trekken. Er zijn veel te veel variabelen waar rekening mee gehouden moet worden. Het ligt puur aan de drukverdeling. Om aanzienlijke kou te krijgen hoeft de aarde niet af te koelen. Een hogedrukgebied boven Noorwegen met de as zuidwest -noordoost zorgt ervoor dat je tenen er vanaf vriezen in de winter. Verhuist dat hogedrukgebied richting Hongarije komen we in de Saharalucht terecht en wordt het bijzonder warm.
Waar wij veelal rekening mee moeten houden in ons gematigd zeeklimaat is die enorme plas met water die voor onze deur ligt. Dat nekt ons 9 van de 10 keer m.b.t. kouder weer. Het windregime in de Lage Landen is algemeen uit het zuidwesten. Dat is nu juist de warmere optie!
Het noordelijk halfrond gaat nu lekker afkoelen. De wind hoeft maar even naar het (noord) oosten te draaien en we floepen zo de koudere lucht in.
Kijk maar eens naar vandaag. De wind uit het oosten in Groningen en uit het zuidoosten in Limburg. Scheelt nu al enorm veel in temperatuur. Die tegenstellingen worden tot en met februari alleen maar groter. Daarna neemt het weer af omdat de zon dan weer aanmerkelijk hoger komt te staan.
OK helder, dank! Valt me op dat er gewoon nog weinig blauw (lees koude luchten) op de kaarten te zien zijn. Hoop gewoon dat we niet gedoemd zijn met teveel warmte deze winter. Zin in Poeder en IJs!
Zal dit eindelijk eens een herfst worden met regen en wind en dan aansluitend ………….
De meeste neerslag wordt de zee op geblazen. Het noordoosten van Nederland komt hier redelijk mee weg.
Storm is geen sprake van tot nu toe lijkt mij.
Wel veel wind, uit O/NO …. dit willen “we” graag over een week of 6 😉
….en die wind maakt het voor het gevoel flink koud, bbbrrrr. De tenen vriezen er nog net niet van af 😂
Alles wat er nog van Nederland over is; een paar Waddeneilanden.
Het is weer een natte sopzooi. Het jaar 2023 zal ik mij blijven herinneren als zéér nat, ook een jaar met vaak (veel) wind en niet herinneren als het (misschien wel) warmste jaar met de hoogste gemiddelde temperatuur.
Mijn zonnepaneeltjes hebben anders overuren gedraaid, dus het zal allemaal wel mee vallen. Het is maar net waar je op let.
De totale de neerslagsom is wel een feit. Het is net waar je op let of wilt onthouden 😉
Wat betreft zonuren op 7e plek dus ja……….